Markaziy Osiyo madaniy-gumanitar integratsiyalashuvi — barqaror taraqqiyot garovi

Ma’lumki, o‘tgan haftada Tojikiston Respublikasi poytaxti Dushanbe shahrida Markaziy Osiyo davlatlari rahbalarininig beshinchi Maslahat uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Kun tartibiga muvofiq, mintaqada ko‘p qirrali hamkorlikni yanada kengaytirish, jumladan, o‘zaro mintaqaviy siyosiy muloqotning mazmundorligini rivojlantirish, savdo, investitsiyalar, transport, energetika, qishloq xo‘jaligi va ekologiya masalalarida qo‘shma dastur va loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha hamkorlikni jadallashtirish, madaniy-gumanitar almashinuvni yanada faollashtirish, xavfsizlik sohasidagi tahdid va xatarlarning oldini olish masalalari atroflicha muhokama qilindi va yakdillik bilan tegishli qarorlar qabul qilindi.

Markaziy Osiyo mintaqasi xalqlarining kelajakdagi taraqqiyot mezonlari va istiqbol rejalari haqida so‘z borar ekan, davlat rahbarlarining teran fikrli ma’ruzalarida umumtarixiy madaniy merosimiz umujahon bebaho mulki ekanligi e’tirof etilib, mintaqadagi madaniy-gumanitar hamkorlik va integratsiyalashuv jarayonlarini yanada jadallashtirish maqsadida o‘zaro almashinuvning ijodiy-gastrol shakllarini kengaytirish borasida aniq dasturiy rejalar ishlab chiqish vazifasi ham belgilandi.

E’tiborlisi, Prezidentimizning Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi ko‘p qirrali hamkorlik istiqbollari yuzasidan ilgari surgan qator takliflari yig‘ilish ishtirokchilari e’tirofiga sazovor bo‘ldi. Zero, aynan madaniy-gumanitar aloqalar tufayli xalqlar o‘rtasida bevosita jonli muloqot va keng ko‘lamli tanishuv jarayoni yuzaga keladi va oxir oqibat davlatlararo ishonchli siyosiy-iqtisodiy xamkorlik barqaror rivojlanadi.

— Umumiy tarix, urf-odat, madaniyat va qadriyatlarga – Markaziy Osiyoning noyob sivilizatsiyasi mushtarakligi va rang-barangligiga asoslangan madaniy-gumanitar hamkorlik bizning eng muhim an’anaviy ustuvor yo‘nalishimizdir, — dedi davlatimiz rahbari. Shunga ko‘ra, ushbu yo‘nalishdagi istiqbolli dasturlarni tizimli amalga oshirish maqsadida Markaziy Osiyo mamlakatlarining keng miqyosli madaniy-gumanitar hamkorligining samaradorligini takomillashtirish va jadallashtirish bo‘yicha Harakatlar rejasini ishlab chiqish zarurligi bir ovozdan ma’qullandi.

Ayni vaqtda bizning noyob madaniy-tarixiy va ma’naviy merosimizni xalqaro maydonda keng targ‘ib etishda ommaviy axborot vositalari va nodavlat tashkilotlar, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan faol foydalanish zarur ekani ta’kidlab o‘tildi. Umumiy mintaqaviy kontentni shakllantirish uchun olimlar va keng jamoatchilik vakillarini jalb etgan holda “Markaziy Osiyo tarixi va madaniyati: yagona o‘tmish va umumiy kelajak” xalqaro media platformasini yaratish taklifi ushbu yo‘nalishdagi maqsad va vazifalarni amalga oshirishning aniq mexanizmi sifatida belgilandi.

Markaziy Osiyoning madaniy, ma’naviy hamda diniy merosining betakror buyukligi hammaga ma’lum. Shu ma’noda Markaziy Osiyo mintaqasidan chiqib, jahon madaniyatining taraqqiyotiga katta ta’sir ko‘rsatgan Chingiz Aytmatov, Fikret Amirov, Abay Qo‘nanboyev, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov, Chingiz Axmarov kabi ko‘plab yuksak iqtidor egalarining ijodi beqiyos madaniy-ma’naviy ahamiyat kasb etadi. Bu buyuk ijodkor shaxslar Markaziy Osiyo xalqarining o‘zlik tafakkuri, falsafasi, qobiliyatining hech kimga o‘xshamas nodir qirralarini yuksak mahorat bilan ifoda etib, nafaqat o‘z davriga xos madaniyat va san’at sohasining noyob hislatlarini, balki istiqboldagi taraqqiyotining yangi ufqlarini ham belgilab bergan.

Markaziy Osiyo xalqarining fenomeni butun jahonda o‘z ardoqli va haqqoniy e’tirofiga ega. Ammo bugungi kunda yuz berayotgan globallashuv jarayonida mintaqaning siyosiy-iqtisodiy barqarorligi xamda madaniy-ma’naviy o‘zligini ta’minlash istiqboli turli xavf-xatarlarga duch kelishi tobora aniq namoyon bo‘lmoqda. Shu bois ham, davlatimiz rahbari mintaqamiz xalqlari o‘rtasida mustahkam va benuqson ijodiy va ma’naviy muhitni yaratish orqali ijtimoiy taraqqiyot barqarorligini mustahkamlash borasida jon kuydirmoqda.

Zotan, Markaziy Osiyo xalqlari o‘rtasida madaniy-gumanitar hamkorlikni yangi samarador bosqichga olib chiqish orqali mintaqaga tegishli siyosiy-davlatchilikning barqarorligi va ijtimoiy-madaniy birligini yagona ma’naviy kuch-qudrat ostida mustahkamlash hamda uning jahondagi muhim ahamiyatini namoyon etish barqaror taraqqiyot garovi bo‘lib qoladi.

Oydin ABDULLAYEVA,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi

Fan, ta’lim, madaniyat va sport

masalalari qo‘mitasi a’zosi