Har kim oʻz qilmishi uchun oʻzi javob beradi, yaqinlari emas!

Soʻnggi yillarda guvohi boʻlayotganimizdek, “Xalq davlat hokimiyatining birdan-bir manbaidir” degan Kons­titutsiyaviy qoidani hayotga keng tatbiq etish, inson shaʼnini ulugʻlash, uning manfaatlarini oliy qadriyat darajasiga olib chiqish, barcha muhim qarorlarni bevosita xalq bilan muloqot asosida qabul qilish yangi Oʻzbekistonimiz siyosatining ustuvor yoʻnalishi boʻlib xizmat qilmoqda.

Binobarin, Konstitutsiyaviy qonun loyihasiga kiritilgan yangi normalar barcha sohalarni zamon talabi darajasida taraqqiy ettirishga, shu jumladan, davlat hokimiyatining yanada samarali tashkil qilinishiga, inson manfaatlari yoʻlida olib borilayotgan islohotlarning yuksak darajaga chiqishiga zamin yaratishi shubhasiz.

Yangilanayotgan Konstitutsiyaning moddalari bilan tanishib chiqar ekanman, undagi 28 modda – “Shaxsning sudlanganligi va bundan kelib chiqadigan huquqiy oqibatlari uning qarindoshlari huquqlarini cheklash uchun asos boʻlishi mumkin emas” degan normaning kiritilgani, ayni shu masala yuzasidan menga yaqin boʻlgan bir tanishimning hayotida duch kelgan muammolari sabab eʼtiborimni tortdi.

“Ancha yillar ilgari, oʻgʻlim nufuzli davlat tashkilotida faoliyat yuritib, ayni lavozimi oshgan paytlari, uni uylantirish taraddudiga tushdik. Bizga maʼqul boʻlgan bir qizning eshigini taqqillatib, sovchilikka bordik. Xullas, yoshlar bir-biriga maʼqul, biz kattalar ham soʻzimiz soʻzimizga toʻgʻri kelib, toʻy masalasida kelishamiz deb turgan bir vaqtda, kelin boʻladigan qizning otasi tadbirkorlik masalasida sudlangan ekanligi maʼlum boʻldi. Shunda juda noqulay holatda qolganman. Bir tarafdan bir biriga koʻngli moyil yoshlarni oʻylasam, bir tarafdan yaxshi insonlar qalbi ozor chekishini, yana bir tarafdan farzandimning kelajagini ham oʻylashga majbur edim”, degan edi tanishim kuyinib.

Yaqinda oʻsha tanishim bilan uchrashib qoldim, yuqoridagi kiritilayotgan norma haqida ham soʻzlashdik. “Qarang, zamonning zayli bilan qanday oʻzgarish­lar boʻlib ketayapti, ayni shu normani kiritilgani zap ish boʻlibdi, endi oʻgʻliga kelin izlagan oilalar bizga oʻxshab qarindoshlari sudlanmaganmikan ishqilib, degan hadik bilan eshik qoqishmaydi. Toʻgʻri-da, har kim oʻz qilmishi uchun oʻzi javob bersin. Atrofidagilari yoki yaqinlari emas”, deydi u kulib.

Albatta, kiritilayotgan bu oʻzgarishlar aynan demokratik davlat talab­lariga xosligi bilan quvonarli. Chunki, tan olib aytishimiz kerakki, avval bunday holatlardan aziyat chekkanlar soni koʻplab topilar edi. Birgina qarindosh-urugʻlarining sudlanganligi sababli fuqarolarni ishga qabul qilmaslik yoki yuqori lavozimlarga tayinlamaslik holatlari mavjud edi. Agar odatdagidek oʻzbek oilasida 4-5 ta aka-uka va opa-singillar boʻladigan boʻlsa, ushbu oilaning bir aʼzosining qilgan xatosi uchun barcha aka-uka, opa-singillar aziyat chekishga majbur boʻlib, qanchalik urinmasin, mehnat qilmasin, yaqinining sudlanganligi uning kasbiy oʻsishi, jamiyatda nufuzli oʻringa ega boʻlishiga toʻgʻridan-toʻgʻri toʻsiq boʻlar edi.

Bosh Qomusimizga kiritilayotgan mazkur oʻzgartirish orqali sudlangan shaxslarning qarindoshlari, yaqinlarining haq-huquqlarini asossiz ravishda cheklash bartaraf etiladi. Bu esa, oʻz navbatida, jamiyatdagi har bir fuqaroning huquq va erkinliklari davlat himoyasida ekanligini, uning manfaatlari oliy darajada ekanligini anglatadi. Har bir fuqaro oʻzining sevimli kasbi bilan hech qanday cheklov va toʻsiqlarsiz shugʻullana olishiga zamin yaratadi.

Muhiba Bababekova,
“Adolat” SDP Samarqand viloyat kengashi raisi