Хонадон, қишлоқ хўжалигида билим ва технологиялар

(Биогаз энергияси: Хитой тажрибаси Ўзбекистонда)

ШҲТга аъзо давлатлар раҳбарларининг 15-16 сентябрь кунлари Самарқандда бўлиб ўтган саммитида кўрилган масалалар қаторида аграр соҳани ҳамкорликда ривожлантиришга ҳам катта эътибор қаратилди.Бугунги куннинг долзарб муаммолари – иқлим ўзгаришлари, табиий бойликлар ва сув ресурслари танқислиги, биохилма-хилликнинг бузилиши озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш каби глобал масалаларнинг ечими ҳам, жумладан, аграр соҳада инновацион технологияларни қўллашни тақозо қилади.

Хитой келгуси 10 йил ичида биогаз ишлаб чиқаришни 333 баравар оширмоқчи. Тегишли режа ХХР Давлат қўмитаси томонидан ислоҳотлар ва очиқлик масалалари бўйича қабул қилинган. Хитойда биогаз йилига тахминан 60 миллион кубометрни ташкил қилади. 2025 йилга келиб ушбу кўрсаткич 10 миллиард кубометрга, 2030 йилга келиб эса ҳар йили 20 миллиард кубометрга етказилиши режалаштирилган. Бугунги кунда Хитой биогаз ишлаб чиқариш технологиясини жорий этиш бўйича дунёда етакчи ҳисобланади. Мамлакатда биогазнинг умумий ишлаб чиқарилиши йилига 14 миллиард м3 ни ташкил қилади. Шу билан бирга, Хитой биогазнинг ўзи ва ушбу ёқилғига асосланган двигателларни дунёнинг 20 дан ортиқ мамлакатларига экспорт қилади. Мутахассисларнинг фикрига кўра, биогаз саноатининг ҳозирги ўсиш суръатларини сақлаб қолган ҳолда (ва унинг деярли ҳар йили бозорнинг икки баравар кўпайиши), Хитой биогаз ишлаб чиқариш бўйича дунёда етакчи ўринни эгаллайди.

Хитой биогаз қадим замонлардан бери ишлатилган дунёдаги ягона мамлакатдир. Хитойда биринчи биогаз қурилмалари тўғрисидаги маълумотлар милоддан аввалги ХVI аср бошларига тўғри келади. 19-асрнинг охирида Хитойнинг қирғоқ атрофидаги минтақаларида кўплаб кичик биогаз қурилмалари ишлади. Дунёдаги биринчи биогаз компанияларидан бири 1920 йилда Луо Гуори томонидан ташкил этилган Santou Guorui Biogas Lamp Company (Сантоу Гуоруи Биогас Ламп) компанияси эди. 1935 йилда компания биогаз ҳақидаги биринчи монографияни чиқарди, бу ҳам биогаз ва биогаз қурилмаларини қуришга бағишланган дунёдаги биринчи асар эди. ХХ асрнинг 40 - йилларида улар бадавлат хитойлик оилалар томонидан қурила бошланди.

Хитой биогаз энергиясини ривожлантиришга биринчи уринишларини 1958 йилда, қишлоқдаги гўнгдан холос бўлиш ва санитария шароитларини яхшилаш учун биогаздан комплекс фойдаланиш дастури пайдо бўлганида амалга оширди.

Бироқ, ушбу ресурсдан қишлоқ хўжалигини модернизация қилиш механизми сифатида фойдаланишнинг афзалликларини англаган Хитой ҳукуматининг биринчи жиддий қадамлари 1970 йилларнинг ўрталарида амалга оширилди.

«Хитой гумбази» Тарихчиларнинг фикрига кўра, бундай қурилиш Хитойда минг йил олдин ишлатилган. Гарчи уни «илиқ тупроқ учун ер ости биогаз заводи» деб аташ тўғри бўлар эди.

Бугунги кунда 6-8 кубометр ҳажмдаги бундай маиший техника биогаз ишлаб чиқаради, бу тўрт кишилик оила эҳтиёжларининг 80 фоизини таъминлайди (овқат пиширишни англатади). Кўпгина қурилмалар жуда оддий ва маълум бир тренингдан сўнг фермерлар ўзлари заводларни қурадилар ва бошқарадилар.

2005 йилга келиб, Хитойда 10 миллиондан ортиқ бундай биогаз реакторлари мавжуд эди, улар ҳар йили тахминан 7,3 миллиард м3 биогаз ишлаб чиқаришган. «Хитой гумбази» иқтисодий ва ишлаб чиқаришда анча арзон. Унинг дизайни диққатга сазовордир, чунки унда ҳаракатланувчи қисмлар йўқ ва хом ашё тортишиш кучи билан ҳаракатланади. Дизайн кириш трубкаси, ҳаво ўтказмайдиган чуқур реактори, биогаз чиқиш трубкаси, шлам (ахлат, лой) чиқиш трубкаси ва шлам буфер дискидан иборат.

Хом ашё кириш трубасининг юқори тешигига канавкалардан оқиб чиқади. Суюқ гўнг одатда ишлатилади, у яқин атрофдаги уй ҳайвонлари молхонасидан, шунингдек, ҳожатхонадан оқиб чиқади. Реакторнинг ҳажми кунлик нажас оқими ҳажмига қараб танланади. Табиийки, бундай нажас тўпламларининг баландлиги қабул қилувчи трубанинг бўйнининг баландлигидан бироз каттароқдир, шунда нажас қабул қилувчи трубага эркин оқади.

Хитой услубида Ўзбекистонда “UZBIOGAZ” МЧЖ корхонаси томонидан ишлаб чиқарилган биогаз қурилмасининг қурилмасининг бутловчи қисмлари...

Кириш трубкаси қиялик билан ер остига тушади ва реактор деворига реактордаги субстрат сатҳидан пастга тушади. Бу реактор ичига янги субстратни ўтказадиган, аммо биогазни чиқармайдиган гидравлик эшик бўлиб чиқади. Чиқиш трубкаси реакторнинг қарама-қарши деворидан деярли пастки қисмидан чиқиб, қиялик билан юқорига кўтарилади. Юқорида, у юқоридан очилган параллелепипед шаклида идишнинг пастки қисмига киради. Ушбу идишнинг юқори қирралари кириш трубасининг бўйнидан пастда жойлашган бўлиши керак. Ушбу контейнердан пастроқ лагунага ёки чуқурга «фавқулодда» дренаж ётқизилган. Пастки қисмидаги реактор цилиндрсимон шаклга эга, реакторнинг юқори қисми эса ярим шарли гумбаз шаклида. Гумбазнинг юқори қисмидан биогазни чиқариб олиш учун найча чиқади.

Газ олиш учун нафақат суюқ гўнг, балки майдаланган ўсимлик поялари ҳам мос келади. Ферментация жараёнини яхшилаш учун бактерияларни ўз ичига олган субстрат ишлатилади — гўштни қайта ишлаш ёки консерва корхоналарининг емишлари. Дастлабки юклашда аввал майдаланган ўсимлик поялари 20 см гача қатлам билан ётқизилади, сўнгра гўнг, устига бактериал препарат қўйилади ва сув танк ҳажмининг 1/3 қисмигача қуйилади.

Биомасса нейтрал бўлиши керак; агар рН 6 дан паст бўлса, унда оҳак суви қўшилиши керак. Бирламчи ферментация вақти ёзда 1-2 кун, қишда эса 3-5 кун. Ҳарорат 40-60°C га кўтарилганда, сув етарли даражада қўшилади, шунда шифтгача генераторнинг бутун ички бўшлиғи баландлигининг тўртдан бир қисмига тенг бўш жой қолади. Ушбу сув муҳитидир. Шундан кейингина қопқоқлар итарилади ва жараён кейинчалик ҳаво ўтказмайдиган жойда амалга оширилади. Ҳар куни ўрнатишга янги ёқилғи қўшилади ва чиқинди лой буфер идишидан юклаш ва тушириш трубкаси орқали узун тутқич ёки махсус насос ёрдамида чиқарилади.

Конструкция дизайни кўп материалларни талаб қилмайди. Энг кенг тарқалган 8 кубометрли қурилмани қуриш учун 730 кг цемент, 1,4 м3 қум ва 1,5 м3 шағал керак бўлади (сизга керак бўладиган тош фракцияси 5-20).

«Хитой гумбази» Ушбу материаллардан тайёрланган бетондан ўрнатишнинг бутун қобиғи қурилган: пастки, деворлар, қопқоқлар, ичкаридан у цемент оҳак билан икки марта гипсланади, сўнгра қум-цемент гипс қатлами қўлланилади. Қуриганида, идишнинг деворлари ичкаридан пуфлагич билан тахминан 65-70°C гача иситилади ва иссиқ мастик билан қопланади. У қуйидагича тайёрланади:: мум ёки керосин олинади ва машина мойида эритиб олинади. Кейин гипс яна иситилади, шунда мастик деворларни яхшироқ сингдиради. Одатда, ўсимликлар ер остида ва тупроқнинг музлаш даражасидан пастда қурилади. Структурани ҳаво ўтказмайдиган қилиб қўйиш учун қопқоқлар маҳкам ўрнатилиши керак. Aгар қурилиш ва фойдаланиш пайтида технологиянинг барча талаблари қондирилса, унда бундай қурилмалар ўнлаб йиллар давом етиши мумкин. Aммо улар фақат илиқ иқлим шароитида ишлайди. Aгар сиз бундай реакторнинг деворларини атрофдаги тупроқдан иссиқлик изолацияси учун термос шаклида қилсангиз ҳам, совуқ мавсумда иссиқлик чиқишини бутунлай йўқ қила олмайсиз. Реактор ичидаги ҳарорат 200 ° C дан пастга тушганда, биогазнинг чиқиши деярли тўхтайди.

Бундан ташқари, ушбу дизайннинг камчиликлари бор – реакторнинг пастки қисмида аста-секин қум ва бошқа оғир чўкиндилар тўпланади. Шунинг учун, вақти-вақти билан бундай реакторни очиш ва тозалаш керак. Биринчидан, бу реактор дизайнини мураккаблаштиради, иккинчидан, тозалаш тартибининг ўзи жуда ифлос ва кўп вақт талаб етади.

Хитой ажойиботи (феномен). Мутахассисларнинг фикрига кўра, Хитой ажойиботининг сабаби мувозанатли давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимидир. 2003 йилдан бошлаб мамлакатда етти йиллик «қишлоқ биогаз энергиясини ривожлантириш миллий дастури» мавжуд бўлиб, бу биогаздан фойдаланадиган оилалар сонини кўпайтиришга қаратилган кенг кўламли лойиҳадир.

Aммо бу лойиҳа ягона лойиҳадан узоқдир - биогаз энергиясини ривожлантириш «мамлакатни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг ўн биринчи беш йиллик режаси» каби қонун ҳужжатларида, қайта тикланадиган энергетикани ривожлантиришнинг ўрта ва узоқ муддатли дастурларида, қишлоқ хўжалиги биоэнергиясини ривожлантириш режасида миллий устувор вазифа сифатида белгиланган.

Улар, биринчи навбатда, анъанавий турмуш тарзини ислоҳ қилиш, қўшимча инфратузилмани яратиш ва қишлоқ ва шаҳар ўртасидаги ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасидаги номутаносибликларни юмшатишга қаратилган. Биогаз дастури Хитой тилида «яшил инқилоб» нинг бир тури. Масалан, кимёвий ўғитлардан фойдаланмасдан етиштирилган сабзавотлар (биогаз ишлаб чиқариш чиқиндилари билан алмаштирилади) экологик тоза сифатида ўртача 30% қимматлироқ.

70 йилларнинг бошларида Хитой ҳукумати биогазни қишлоқ жойларида ресурслардан фойдаланишнинг энг самарали ва оқилона варианти сифатида белгилаб қўйди ва фермерларни қўллаб-қувватлади. Ҳукуматнинг қўллаб-қувватлаши Хитойда биогаз саноатининг жадал ўсишини таъминлади ва таъминлади. 70 йиллардан бошлаб қишлоқдаги автобус паркининг тахминан 80% ва миллий боғнинг тахминан 60% биогаз ёрдамида ишлайди.

Баъзи биогаз технологиялари, шунингдек, икки ёқилғи ва биогаз двигателларини ишлаб чиқариш Хитойда ўтган асрнинг 80 йиллари охирига қадар таснифланган. Бугунги кунга қадар Хитойнинг гумбазли биогаз тизими дунёнинг кўплаб мамлакатларида стандарт ҳисобланади. Бугунги кунда 31 миллиондан ортиқ хитойлик оилалар ўз уйларида биогаз қурилмаларини ўрнатган ва бу кўрсаткич ҳар йили бир неча миллионга кўпайиб, тез ўсишда давом этмоқда.

Кичик фермер хўжаликларидан ташқари, Хитойда 40 мингта йирик ва ўрта биогаз станциялари ва шаҳар маиший чиқиндиларини қайта ишлаш учун 24 минг биогаз тозалаш реакторлари мавжуд. Фақат 2010 йилда чорвачилик фермаларининг чиқиндилари асосида ишлайдиган 4000 та йирик биогаз станциялари қурилди. 2010 йил охирида Хитойда, Хитой қишлоқ хўжалиги вазирлигининг статистик маълумотларига кўра, биогаздан энергия 40 миллион фермер хўжалигига тўғри келди, бу барча мавжуд Хитой фермер хўжаликларининг 33 фоизини ташкил этади.

Биогаз туфайли Хитой энергия эҳтиёжларининг тахминан 30 фоизини таъминлайди. Бу Хитойга 10 миллион тоннагача нефть ёки бошқа ёқилғини тежашга имкон беради. Мамлакат 2020 йилга қадар қишлоқ жойларда 300 миллион кишини биогаз билан таъминлашни режалаштирмоқда.

Хитойнинг биогаз энергиясини рағбатлантириш тизими. Хитой ҳукумати биогазни қишлоқ жойлари учун электр энергиясининг муҳим манбаи сифатида жиддий қабул қилмоқда. Хитойнинг қишлоқ ва саноат биогаз станцияларини ривожлантириш бўйича ҳукумат режасига кўра, биогаз қурилмалари сонини ҳар йили 15 фоизга ошириш режалаштирилган.

Шундай қилиб, агар етти йиллик режанинг охирига келиб, когенерация мосламаларининг умумий қуввати 5,5 ГВтни ташкил етган бўлса, 2030 йилга келиб у 30 Гвтгача, яъни 6 баравар кўпайиши керак, бу қишлоқ аҳолисини электр энергияси ва ўз ишлаб чиқаришининг иссиқлиги билан тўлиқ таъминлашга имкон беради. Хитой расмийларининг умидлари саноатга тобора ортиб бораётган инвестициялар билан мустаҳкамланади.

11-беш йиллик режасида Хитойнинг Марказий ҳукумати қишлоқ жойларида биогаз ишлаб чиқаришни ривожлантиришга 21,2 миллиард юань (тахминан 20 миллион евро) сарфлаган. Хитойлик фермерлар бир вақтнинг ўзида биогаз ишлаб чиқариш ва ундан фойдаланиш бўйича 8,8 миллиард юань (8-9 миллион евро) ишлаб топишган.

Миллиардлаб еврони ташкил етадиган давлат инвестициялари Хитойнинг қишлоқ жойларида биогаз ишлаб чиқаришни жадал ривожлантиришга имкон берган ва ушбу турдаги биоёқилғидан энергия истеъмолчилари сонини кўпайтирган.

Шундай қилиб, 2010 йилда Хитой ҳукумати мақсадли бюджет ажратиш доирасида 800 миллион юань сармоя киритган. Ушбу маблағлар эвазига Тибетнинг миллион деҳқонларини биогаз билан таъминлаш учун 200 минг биогаз заводи сотиб олинган.

Ушбу саноатнинг ривожланиши минтақалардаги инвестиция муҳитини, биогаз станцияларини бошқариш ва ишлашини яхшилади.

Бугунги кунда биогаз мактабларда, болалар боғчаларида ва бошқа ижтимоий объектларда, шунингдек, фермер хўжаликларида ва хусусий уйларда қўлланилмоқда.

Дастурни амалга оширадиган ХХР қишлоқ хўжалиги вазирлиги ўз олдига қўйилган вазифаларни ҳар томонлама ҳал қилган – тўғридан-тўғри қурол-яроғ билан бир қаторда, кадрлар тайёрлаш ва илмий-тадқиқот ишларини олиб бориш бўйича кенг кўламли ишлар олиб борилмоқда, унга Хитой бюджети 100 миллион доллардан кўпроқ маблағ сарфлайди. ҳар йили. қўллаб – қувватлаш тизими турли миқёсдаги лойиҳаларга қаратилган - кичик маиший иншоотлардан тортиб озиқ-овқат саноатидаги йирик мажмуаларгача. Биоэнергетикани комплекс ривожлантиришга ихтисослашган ХХРнинг энг йирик давлат компанияси, бу Хитойнинг миллий биоэнергетика компанияси (НБE). Бу компанияда ишлайдиган ходимлари сони 3 миллиондан ортиқ киши.

Давлат субсидиялари. 2002 йилдан бери Хитой ҳукумати биогаз қурилмаларини қуришни қўллаб-қувватлаш учун ҳар йили тахминан 200 миллион доллар ажратади. Ҳар бир ўрнатиш учун субсидия ўртача нархнинг 50% ни ташкил қилади.

Шундай қилиб, Хитой ҳукумати маҳаллий биогаз ускуналарини сотиб олиш ва ўрнатиш учун 1500 юань (тахминан 250 доллар) миқдорида бир марталик грантлар ажратади. Шундай қилиб, фермер учун бундай лойиҳани қоплаш муддати атиги 2 йил. Хитой тажрибаси шуни кўрсатдики, биогаз саноатини ривожлантириш нафақат муҳим энергия лойиҳаси, балки қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилиш ва қишлоқ инфратузилмасини ривожлантириш усулидир. (муаллиф таржимаси: манба - «Ресурсларни тежайдиган қишлоқ хўжалиги» журнали, № 2 (14). – 2012. - П. 31-35, Шилова Е. П.).

Маълумки, 2022 йилнинг 15 сентябрь куни Самарқанддаги «Буюк ипак йўли» халқаро туризм марказининг Конгресс марказида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ва Хитой Халқ Республикаси Раиси Си Сзинпиннинг музокаралари бўлиб ўтди. Унда савдо-иқтисодий ҳамкорликни янада кенгайтириш, бунда электрон тижоратни ривожлантириш, саноат кооперацияси бўйича, энг аввало, автомобилсозлик, «яшил» энергетика, қишлоқ хўжалиги ва инфратузилма каби соҳаларда илғор лойиҳаларни амалга ошириш муҳимлиги қайд этилди.

Хитойнинг камбағалликка қарши курашиш, ҳудудларни ривожлантириш ва профессионал кадрлар тайёрлаш борасидаги илғор тажрибасини ўрганиш ва жорий этишни давом эттиришга алоҳида эътибор қаратилди.

Давлат раҳбарлари ҳудудлар ўртасидаги алоқаларни фаоллаштириш зарурлигини таъкидладилар. Шундан келиб чиқиб, Хитой тажрибасини ўрганиш лозим деб ҳисоблаймиз. Чунки, бугунги кунда қишлоқ туманларида биогаз қурилмаларини жорий этишда у дунёда етакчи. Хитой ХХ асрнинг 50 йилларида қишлоқ аҳолиси уйларига 40 миллион биогаз реакторлари ўрнатилган бўлиб, улардан 30 млрд. м3 биогаз олиш мумкин бўлган, шу билан бирга Хитойда биогаз саноати сони ҳар йили бир неча миллионга кўпайиб бормоқда, унда 60 минг киши иш билан таъминланган.

Глобал масалаларнинг ечими инновацион технологияларга боғлиқ. Бугунги кунда табиий энергия ресурсларини тежаш ва ундан самарали фойдаланишда, қайта тикланадиган муқобил энергия манбаларининг аҳамияти жуда катта. Олдиндан ҳисоб-китобларга кўра, биомассалар ресурсларининг мавжуд имкониятлари республика бўйича 10 фоиз атрофида бўлиб, энергия ресурсларига бўлган эҳтиёжни 8,9 млрд. м3 қондириши мумкин.

Республикамизда биомасса энергиясидан фойдаланиш юқори самара беради. Ушбу ғояни илгари суриб келаётган партияда «Инновация ва муқобил энергия манбларидан фойдаланишни тарғиботи Маркази раҳбари, и.ф.н. академик К.Шадиметов бу борада қатор адабиётлар, қўлланмалар (давлат гранти доирасида), мақолалар, плакат ва буклетлар муаллифи, биогаз қурилмаларини намойиш вариантидан то амалда жорий этилган қатор фойдаланишга топширилган биогаз қурилмаларининг қурувчиларини илмий-амалий ҳамкори сифатида, унинг модель вариантини яратилиши, кўргазмаларда намойиши, хонадон, фермер хўжаликларига қуриб берилишида тадбиркорларга амалий ёрдами ва маслаҳатларини бериб келмоқда. Унинг муаллифлигидаги «Ўзбекистонда Биоэнергетикани иновацион ривожланиши» деб номланган китобида бу борада қилинган изланиш, тадқиқотлар, амалий фаолиятлардан келиб чиқиб, амалга оширилиши зарур бўлган аниқ хулоса ва тавсиялар берилган.

Бу соҳани Хитой, Россияларда мамлакатларида чуқур ўрганиб келган табиркор, “UZBIOGAZ” МЧЖ бош директори Алижон Темиров шу кунгача республикамизни Тошкент, Самарқанд, Сирдарё вилоятларида фермер хўжаликларга ва хонадонларга қатор биогаз қурилмаларини қуриб топширди.

“Ўзекспомарказ»да Хитойлик биогаз қурувчи»BETTER” компанияси Бош директори Чен Чжипин билан “UZBIOGAZ” МЧЖ вакиллари А.Темиров ва К.Шадиметовларнинг тажриба алмашиш ва ҳамкорлик қилишга келишув пайти

Жумладан, яқинда Самарқанд вилоятининг Пояриқ тумани «Уймовут» маҳалласида яшовчи, отаси Худойберди Темиров хонадонида ҳам биогаз ишлаб чиқаришни Хитойча услуби йўлга қўйди.

Биогаз олишнинг бу оддий қурилмаси жуда содда бўлиб, кам сонли қорамол ва кам сонли паррандага эга бўлган ҳар бир хонадон эгаси бу қурилмани барпо этиши мумкин. Чунки, бу биогаз технология жиҳозлари жуда содда ва арзон. Майдон жиҳатдан ҳам кўп жой эгалламайди, реактор учун ҳам жиҳозлари сони ҳам кам.

Бу борадаги ишларни бошқа маҳаллаларда ташкил етиш бўйича туман ҳокимининг биринчи ўринбосари У.Оллонов ва Маҳалла ва Нуронийларни қўллаб-қувватлаш туман бўлими бошлиғи Ш.Формоновлар томонида маҳалла раислари учун семинар бўлиб ўтди ва тушунтиришлар бериб ўтилди. ҳттпс://т.ме/ Пояриқ Бугун_расмий

А.Темиров Ургут туманининг «Деҳқонобод» маҳалласида яшовчи Чингиз Баратов фермер хўжалигидаги 20га яқин моли, товуқлари ва маиший чиқиндисидан фойдаланиб биогаз ишлаб чиқарадиган 20-25 кубм биогаз қурилмасини қуриб фойдаланишга топширди.

Ушбу фермернинг ишлаб чиқараётган биогази билан 200 ўринли янги очилган болалар боғчаси ва Чингиз Баратовнинг хонадони биогаз билан таъминлана бошланди (суратда)...

Ушбу лойиҳа “UZBIOGAZ” МЧЖ Бош директори Алижон Темировнинг кўп йиллик изланиши, Хитойдан ўрганиб келган тажрибаси ва Ўзбекистон «Адолат» СДП «Инновация ва муқобил энергетика тарғиботи маркази» раҳбари К.Шадиметов билан илмий-амалий ҳамкорлигида амалга ошираётган фаолият натижасида ишлаб чиқилган ва инновацион лойиҳа сифатида ҳаётга жорий этила бошланган.

Шуни таъкидлаш мумкин, чиқинди – XXI асрнинг олтини, Чиқиндини қайта ишлаш –долзарб ва юқори даромадли бизнес ҳисобланади. Биогаз қурилмаси эса, чиқиндини қайта ишлаш учун инновацион қурилма.

Чиқиндини қайта ишлаш — бу кичик рақобат шароитида нисбатан фойдали бизнес, бўш токча. Чунки, чиқиндини биогаз қурилмасида қайта ишлашга омилкорлик билан сарфланган маблағ, тезда ўзини ўзи оқлайди. Шунинг учун билимдон тадбиркор, тўлиқ ишонч билан даромад олишга умид қилиши мумкин.

К.Шадиметов ЎзТВнинг «Замон» теледастури ва радиоканлларига биоэнергетикадан фойдаланиш афзалликлари хусусида интервью бермоқда.

Унинг хом ашёси доимо мавжуд. Етказиб берувчига ҳам қарамлиги йўқ, чунки, катта шаҳар яшовчиси ҳар йили чиқиндихонага 250 кг қаттиқ маиший чиқинди (ТБО), фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа эгалари эса чорвачилик, паррандачик ҳамда қишлоқ ҳўжалиги маҳсулотларининг чиқитларини ҳисобга олинса, уни қайта ишлаш, ўзининг долзарблигини ҳеч қачон йўқотмайди.

Биогаз қурилмасига буюртма беринг ва ундан фойдаланинг. Даромадли бўлиб олишга улгуриб қолинг!

и.ф.н. академик,

Ўзбекистон «Адолат» СДП «Инновация ва

муқобил энергетика тарғиботи» маркази раҳбари

К.ШАДИМEТОВ