“Markaziy Osiyo - Xitoy” birinchi sammiti hamkorlik istiqbollarini yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qiladi

O‘zbekiston va Xitoy do‘stona munosabatlar ildizi bir necha ming yillik tarixga borib taqaladigan strategik sherik davlatlardir. Bu ikki davlat nafaqat strategik sherik davlatlar sifatida ikki tomonlama munosabatlar, balki “Bir belbog‘ bir yo‘l” tashabbusi va Shanxay Hamkorlik Tashkiloti, shuningdek, boshqa xalqaro tashkilot va tuzilmalar doirasida ham ko‘p tomonlama hamkorlik aloqalari jadal rivojlanmoqda.

Xitoyning “Bir belbog‘ bir yo‘l” tashabbusining Markaziy Osiyoga tegishli bo‘lgan “Ipak yo‘li iqtisodiy belbog‘i” loyihasi doirasida O‘zbekiston bilan hamkorlik aloqalari izchil rivojlanmoqda. Buni 2023 yilning yanvar-aprel oylarida  O‘zbekiston  tashqi savdo aylanmasida yuqori ulushga ega bo‘lgan hamkor davlatlar orasida Xitoy yetakchi davlat sifatida eʼtiof etilganligida ham ko‘rish mumkin.

Joriy yilning 19 may kuni Xitoyning Sian shahrida Xitoy Xalq Respublikasi rahbari hamda Markaziy Osiyo mamlakatlari yetakchilari ishtirokida “Markaziy Osiyo - Xitoy” birinchi sammitining o‘tkazilishi esa, bu boradagi hamkorlik istiqbollarini yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qilganligi bilan yana-da ahamiyatlidir.

Ushbu sammitdan avval, 18 may kuni ikki davlat yetakchilari o‘rtasida O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi har tomonlama strategik sheriklik munosabatlarining yangi davrida dolzarb bo‘lgan masalalar batafsil muhokama qilindi. Uchrashuvda erishilgan kelishuvlar izchil amalga oshirilayotgani, barcha darajalardagi o‘zaro aloqalar jadal tus olgani, siyosiy muloqot mustahkamlanib borayotgani va muhim masalalarda tomonlar bir-birini qo‘llab-quvvatlab kelayotgani alohida mamnuniyat bilan qayd etildi.

Shu o‘rinda aytib o‘tish joizki, O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirish, qishloq xo‘jaligi, yerdan samarali foydalanish, kichik va o‘rta biznes, infratuzilmani modernizatsiya qilish, tibbiy xizmat sifatini oshirish va professional taʼlim sohalarida ijtimoiy ahamiyatga ega loyihalarni amalga oshirishda Xitoy bilan samarali tajriba almashish va amaliy choralar ko‘rishga alohida eʼtibor qaratib kelinmoqda.

Shuningdek, savdo-iqtisodiy sohalarida o‘zaro manfaatli amaliy hamkorlikni kengaytirish, bunda eng avvalo, zamonaviy sanoat quvvatlarini barpo etish, investitsiyaviy va yuqori texnologik korxonaalarni tashkil etish borasidagi qo‘shma loyihalar ham kun tartibidagi muhim masalalardandir. Shu bois, muloqot yakunida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev va Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Si Szinpin Qo‘shma bayonotni imzoladilar va 2023-2027 yillarga mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasi bilan Xitoy Xalq Respublikasi o‘rtasida yangi davrdagi har tomonlama strategik sheriklikni rivojlantirish dasturini qabul qildilar.

Shu bilan birga, ikki kunlik tashrif doirasida bo‘lib o‘tgan “Markaziy Osiyo - Xitoy” birinchi sammitida ham davlatimiz rahbari tomonidan bir qator tashabbuslar ilgari surildi.

Jumladan, Markaziy Osiyo mamlakatlarining 2030 yilgacha Xitoy bilan tovar aylanmasi hajmini ikki barobar oshirish, bunga birinchi navbatda sanoat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini o‘zaro yetkazib berishning mutanosib o‘sishi, samarali savdo-logistika infratuzilmalari va zamonaviy ulgurji-taqsimlash tarmoqlarini shakllantirish, “yashil” va ekspress-yo‘laklar tizimini joriy etish, elektron tijoratning umumiy platformasini yaratish hisobidan erishiladi.

Shuningdek, mamlakatlarimizda eksport va import ko‘rgazmalari, biznes va investitsiya forumlarini har yili o‘tkazib borish, Markaziy Osiyo va Xitoy Ishbilarmonlar kengashini tashkil etish, buning uchun qulay shart-sharoitlar va zaruriy huquqiy bazani shakllantirish uchun O‘zaro savdoga ko‘maklashish va investitsiyalarni rag‘batlantirish to‘g‘risida ko‘p tomonlama bitimni qabul qilish imkoniyatini ko‘rib chiqish taklif etildi.

Sanoat kooperatsiyasini chuqurlashtirish, raqamli texnologiyalarni jalb etish va innovatsiyalarni, ayniqsa, qishloq xo‘jaligiga keng joriy etish masalalari Xitoyning provinsiyalari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri hududlararo muloqotlar doirasida samarali hal etilishi muhim ahamiyat kasb etadi.

Shu bilan birga, bugun dunyoda ro‘y berayotgan giyosiyosiy jarayonlar, davlatlar o‘rtasidagi ziddiyatlarning tobora taranglashib borishi ziddiyatlarga aloqasi bo‘lmagan mintaqa davlatlari iqtisodiyotiga ham o‘z salbiy taʼsirini ko‘rsatmoqda. Bunday jarayonda muqobil savdo-iqtisodiy yo‘llarni izlab topish, xavfsiz va qulay bo‘lgan tarnsport koridorlarini yaratish muhm sanaladi.

Shu bois, yig‘ilishda davlatimiz rahbari xavfsiz, qisqa va qulay transport koridorlarini rivojlantirish strategik ahamiyatga ega ekanligi, ushbu koridorlar Xitoyn va Markaziyo Osiyo davlatlarini Yevropa, Yaqin Sharq va Janubiy Osiyo bozorlariga chiqish imkoniyatini berishini aytib o‘tdi.

Xususan, Trans-Yevroosiyo magistrali Buyuk ipak yo‘lini tiklash bo‘yicha ustuvor loyiha hisoblanadi. “Xitoy – Qirg‘iziston – O‘zbekiston” avtomobil va temir yo‘li ushbu magistralning muhim tarkibiy bo‘g‘inidir. Ayni kunlarda Xitoy va Qirg‘iz tomonlari bilan hamkorlikda amaliy ishlar boshlangan bo‘lib, istiqbolda ushbu loyihaning amalga oshirilishi va Transafg‘on koridorining qurilishi “Bir makon, bir yo‘l” tashabbusi doirasida Xitoyni Janubiy Osiyo mamlakatlari bilan muqobil yo‘llar orqali bog‘lash imkonini beradi.

Shuningdek, Prezidentimiz bugungi kun tartibidagi yana bir muhim masala, iqlim o‘zgarishi va “yashil energetika” bo‘yicha hamkorlik masalalariga alohida eʼtibor qaratishni taklif etdi. Bunda Xitoyning quyosh, shamol va gidroenergetika, shuningdek, loyihalarni qo‘llab-quvvatlashning moliyaviy vositalari sohasida texnologik jihatdan yetakchi ekanini hisobga olib, muqobil energetika bo‘yicha yaqin ilmiy-amaliy sheriklikni kengaytirish zarurligi taʼkidlandi.

Xulosa qilib aytganda, mamlakatimizdagi qulay investitsion muhit, tadbirkorlik uchun zarur huquqiy asoslar yaratilgan bir davrda mintaqa davlatlari taraqqiyotiga xizmat qiladigan “Markaziy Osiyo - Xitoy” birinchi sammitining o‘tkazilishi muhim ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga egadir. Ushbu sammit doirasida erishilgan kelishuvlarning hayotgan tadbiq etilishi mamlakat iqtisodiyotini yana-da yuksaltirish, kambag‘allikni qisqartirish, muqobil energiya manbalaridan samarali foydalanishda ulkan tajriba bo‘lib xizmat qiladi.

Mavluda Adxamjonova,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati