Yangilanayotgan konstitutsiya mamlakatda ijtimoiy adolat tamoyilini ta’minlashga xizmat qiladi

So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilgan islohotlarning pirovard maqsadi inson qadrini ulug‘lash, kambag‘allikni qisqartirish, aholi turmush farovonligini yuksaltirish bo‘lib qolmoqda. Shu boisdan, aholi turmush darajasini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlar izchilligini ta’minlash va ijtimoiy himoyaga muhtoj oilalarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida yangilanayotgan Konstitutsiyada ham bir qator normalar belgilab berilmoqda.

Xususan, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj toifalarini qo‘llab-quvvatlash, jamiyatda ijtimoiy tengsizlikni yumshatish, munosib turmush sharoitlarini yaratish, hech kim e’tibordan chetda qolmasligi uchun davlatning fuqarolar oldidagi ijtimoiy mas’uliyatini kuchaytirishga qaratilgan normalar mustahkamlanmoqda.

Jumladan, 47-modda bilan har kimning uy-joyli bo‘lish huquqiga egaligi mustahkamlab qo‘yilmoqda. Hech kim sudning qarorisiz va qonunga zid tarzda uy-joyidan mahrum etilishi mumkin emas. Uy-joyidan mahrum etilgan mulkdorga uy-joyning qiymati hamda u ko‘rgan zararlarning o‘rni qonunda nazarda tutilgan hollarda va tartibda oldindan hamda teng qiymatda qoplanishi ta’minlanadi. Davlat uy-joy qurilishini rag‘batlantiradi va uy-joyga bo‘lgan huquqning amalga oshirilishi uchun shart-sharoitlar yaratadi. Aholining ijtimoiy jihatdan ehtiyojmand toifalarini uy-joy bilan ta’minlash tartibi qonun bilan belgilanadi.

Bundan ko‘rish mumkinki, endilikda qaysidir rahbarning kayfiyatiga qarab yoki bilimsizligi natijasida qabul qilingan qarori natijasida kimningdir xususiy mulki yoki bo‘lmasa, turar joyi noqonuniy tarzda buzilmaydi. Shuningdek, aholiga uy-joy xaridi uchun berilayotgan imkoniyatlar ko‘lami ham kengayadi.

Shu bilan birga, mehnatga layoqatsiz va yolg‘iz keksalar, nogironligi bo‘lgan shaxslar hamda aholining ijtimoiy jihatdan ehtiyojmand boshqa toifalarining huquqlari davlat himoyasida bo‘lishi, aholining ijtimoiy jihatdan ehtiyojmand toifalarining turmush sifatini oshirishga, jamiyat va davlat hayotida to‘laqonli ishtirok etishi uchun ularga shart-sharoitlar yaratishga hamda ularning asosiy hayotiy ehtiyojlarini mustaqil ravishda ta’minlash imkoniyatlarini kengaytirishga doir ham huquqlar belgilanmoqda.

Xususan, 46-moddada qonunda belgilangan pensiyalar, nafaqalar va boshqa turdagi ijtimoiy yordamning miqdorlari rasman belgilangan eng kam iste’mol xarajatlaridan oz bo‘lishi mumkin emasligi ham belgilab qo‘yilmoqda.

Bundan tashqari, Bosh qomusimizda davlat nogironligi bo‘lgan shaxslarning ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy sohalar ob’ektlari va xizmatlaridan to‘laqonli foydalanishi uchun shart-sharoitlar yaratishi, ularning ishga joylashishi, ta’lim olishiga ko‘maklashishi, zarur bo‘lgan axborotni to‘sqinliksiz olish imkoniyatini ta’minlashi aniq belgilanmoqda.

Eng muhimi, ushbu o‘zgartirishlar qatorida jamiyatimizda xotin-qizlar uchun og‘riqli bo‘lgan yana bir masala o‘z yechimini topmoqda. 42-moddada homiladorligi yoki bolasi borligi sababli ayollarni ishga qabul qilishni rad etish, ishdan bo‘shatish va ularning ish haqini kamaytirish taqiqlanishi belgilanmoqda.

Konstitutsiyada ushbu normalar belgilanishi fuqarolarning ish haqi ularning mehnatiga munosib bo‘lishini ta’minlashda, shuningdek, aholining turmush darajasini oshirishda va mamlakatda ijtimoiy adolat tamoyilini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bois, har birimiz 30 aprel kuni inson huquqlari va ijtimoiy adolat ta’minlangan taraqqiyotimiz uchun befarq bo‘lmasdan ovoz berishda faol ishtirok etishimiz darkor.

Muzafara ABDIEVA,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.

O‘zA