Qadimiy ildizlarga tayangan do‘stlik

O‘zbekiston va Ozarbayjon turkiy tilli davlatlar orasida bir-biriga eng yaqini hisoblanadi. O‘zbek va ozar xalqlarini umumiy ildizlar birlashtiradi. Mamlakatlarimizning BMT, MDH, Turkiy davlatlar tashkiloti, Islom hamkorlik tashkiloti va boshqa xalqaro hamda mintaqaviy tuzilmalarda ko‘plab dolzarb masalalar yuzasidan yakdil, hamfikrligi ham shundan.

Mustaqillik yillarida har ikki mamlakatda elchixonalar ochildi, Toshkentda Nizomiy Ganjaviy, Bokuda Alisher Navoiy haykali qad rostladi. Keyinroq Toshkent shahrida Haydar Aliyev nomi bilan atalgan Ozarbayjon madaniyat markazi ochildi, bularning barchasi munosabatlarimizga yangi ruh bag‘ishladi. 

Ozarbayjon va O‘zbekiston davlat mustaqilligiga erishgach, tarixiy do‘stlik va qardoshlik munosabatlari yana-da rivojlanib, ko‘p yillik sinovlardan so‘ng strategik darajaga ko‘tarildi. Ikki mamlakat Prezidentlarining siyosiy irodasi, uzoqni ko‘zlab yuritayotgan siyosati, hech mubolag‘asiz, do‘stlik aloqalariga, savdo-iqtisodiy ko‘rsatkichlarida keskin ijobiy o‘zgarishlar kuzatildi. Birgina 2022 yilda mamlakatlarimiz o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 1,5 barobar, joriy yil boshidan buyon esa bu ko‘rsatkich 16 foizga oshdi. Jumladan, Ozarbayjonga to‘qimachilik mahsulotlari eksporti hajmi 2,6 barobar, mexanik uskunalar 19,7 foiz, shisha va shisha buyumlar yetkazib berish 76 foizga oshdi. Yaqin yillarda o‘zaro tovar ayir­boshlash hajmini 1 milliard dollarga yetkazish uchun ikki mamlakat iqtisodiyoti yetarli salohiyatga ega.

So‘nggi besh yilda O‘zbekistonda Ozarbayjon kapitali ishtirokida tashkil etilgan qo‘shma korxonalar soni 4 barobar oshdi. Ikki yil ichida 40 ga yaqin korxonalar ishga tushdi. O‘z navbatida, Ozarbayjonda O‘zbekiston sarmoyasi ishtirokidagi 70 dan ortiq korxonalar muvaffaqiyatli faoliyat yuritmoqda. Ozarbayjonda O‘zbekis­ton avtomobillarini yig‘ish, ipakchilik va to‘qimachilik klasterlari tashkil etilgani samarali hamkorlikka misol bo‘la oladi. O‘tgan yili mamlakatimiz yuklarini Boku porti orqali tashish hajmi qariyb ikki barobar oshdi. O‘zbekiston bundan buyon ham Ozarbayjonning zamonaviy transport tarmog‘idan foydalanib, yuk tashishni ko‘paytirishdan manfaatdor. 

Shu maʼnoda, Transkaspiy yo‘lagi doirasida qo‘shma logistika kompaniya­sini tashkil etish hamda Boku shahri va uchinchi mamlakatlar portlarida omborxona infratuzilmasi va logis­tika markazlarini barpo etish muhim ahamiyatga ega. Ozarbayjon va O‘zbekis­ton Prezidentlarining 22-23 avgust kunlari olib borgan muloqotlari davomida bu borada kelishuvga erishildi.

Prezidentlar Shavkat Mirziyoyev va Ilhom Aliyevning ikki mamlakat o‘rtasida Oliy davlatlararo kengash tashkil etish to‘g‘risidagi shartnoma imzolaganlari tashrifning eng muhim natijasi bo‘ldi. Bu ikki davlat munosabatlarini yana-da chuqurlashtirish imkonini beradi. Bundan tashqari, tashrif doirasida davlatlar, hukumatlar va idoralar darajasida 15 ta hujjat qabul qilindi. 2023-2024 yillarda har tomonlama strategik sheriklikni chuqurlashtirish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi”, energetika sohasidagi hamkorlikni yana-da chuqurlashtirish to‘g‘risida, yoshlarga oid siyosat va sport sohalaridagi hamkorlik to‘g‘risidagi bitimlar, media sohasidagi hamkorlikni rivojlantirish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” shular jumlasidandir.

O‘zbekiston qardosh mamlakat Ozarbayjonni eng og‘ir damlarda ham qo‘llab-quvvatladi, yelkadosh bo‘ldi. O‘zbekiston mazkur respublikaning hududiy yaxlitligi va suverenitetiga hurmat bilan qaradi. Eʼtiborlisi, davlatimiz rahbari Qorabog‘da tinchlik va barqarorlik o‘rnatilishi alohida ahamiyatga ega ekanini qayd etib, bu yerda olib borilayotgan bunyodkorlik ishlarining ko‘lami va surʼatini yuqori baholadi. 2021 yil 31 mart kuni Turkiy davlatlar tashkilotining video­konferensiya formatida bo‘lib o‘tgan norasmiy sammitida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Ozarbayjonni Qorabog‘ning qaytarilishi va tarixiy adolat tiklangani bilan tabrikladi. O‘sha yilning noyabr oyida Istanbulda bo‘lib o‘tgan Turkiy davlatlar tashkilotining VIII sammitida Prezident Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston mab­lag‘i hisobidan Fuzuliy shahrida maktab qurilishini aytgan edi. Ushbu yo‘nalishdagi ishlar allaqachon yakunlangan. Shu yil 1 sentyabrdan boshlab maktab o‘quvchilarni o‘z bag‘riga oldi. 

Davlatimiz rahbari Shusha shahriga ham tashrif buyurdi. Endilikda qadimiy Shushada tiklash ishlari olib boril­yapti. Shaharda elektr, gaz, ichimlik suvi tarmoqlari yangilanmoqda, ijtimoiy obyektlar taʼmirlanyapti. Qisqacha aytganda, hayot asta-sekin iziga qaytmoqda. Buning uchun Ozarbayjonda moliyaviy resurslar yetarli, eng muhimi, ozar xalqining irodasi mustahkam. Boz ustiga, O‘zbekistondek davlatlar uning yonida turibdi. 

Davlatlar rahbarlari darajasidagi aloqalar o‘tmishda ham, hozir ham behad yaqin va samaraliligi bilan ajralib turadi. 2022 yili Ozarbayjon Prezidenti O‘zbekistonga uch marta rasmiy davlat tashrifi bilan, xalqaro forumlarda ishtirok etish uchun kelgan. Bu yil Prezident Mirziyoyev 1 martdan 3 martgacha Ozarbayjonda o‘tkazilgan Qo‘shilmaslik harakatining Aloqa guruhi sammitida qatnashdi.

Ozarbayjon xalqining umummilliy yetakchisi Haydar Aliyev aytganidek, “Ozarbayjon va o‘zbek xalqlarining bu aloqasi va qardoshligi tasodif emas. Mazkur aloqalar qadimiy tarix va boy o‘tmish asosidagi xalqlarimizning qon-qardoshligini, qalblarimiz, madaniyatimiz va maʼnaviy qadriyatlarimizning birligini ifoda etadi”.

O‘zbek xalqi va ozarbayjon xalqining madaniyati umuminsoniy qadriyatlarga tayanadi. Bu — insonparvarlik, adolat, anʼanalarga sadoqat, bag‘rikenglik, taraqqiyot va farovonlikka intilish kabi jarayonlarda namoyon bo‘ladi. Tillarimiz umumiy ildizli, bizning muqaddas dinimiz islom — tinchlik va yaxshilik dini. Mentalitetlarimiz ham o‘xshash. Mamlakatlarimiz ko‘p millatli, bu yerda turli etnoslar, xalqlar va diniy konfessiyalar vakillari istiqomat qiladi. O‘ylashimizcha, kelajak avlod farovonligi yo‘lida ikki tomonlama munosabatlarni yana-da mustahkamlash va kengaytirishimiz kerak. Xalqlarimiz bir-biri haqida ko‘proq narsa bilishlari uchun bor imkoniyatni ishga solamiz. 

Uzoq tarixdan buyon o‘zbek va ozar xalqlari madaniy rishtalarni umumiy qadriyatlar sifatida eʼzozlab kelmoqda. Aytish lozimki, nafaqat o‘zbek, balki butun turkiy xalqlar adabiyotining buyuk namoyandasi, mutafakkir shoir, davlat va jamoat arbobi, ilm va adabiyot homiysi hazrat Alisher Navoiy ozar xalqi faxri Nizomiy Ganjaviy anʼanalarini davom ettirib, ilk bor turkiy tilda “Xamsa” dostonini yaratgan. Dostonlarida hazrat Nizomiyni faxr bilan tilga olib, unga cheksiz hurmatini, ixlosini bayon etgan. Ozarbayjon adabiyotining ulug‘ vakillaridan biri Muhammad Fuzuliy esa Navoiyni o‘ziga ustoz bilib, unga ergashib, g‘azallariga naziralar bitgan. Quvonarlisi, adabiy, madaniy aloqalarimiz bugun ham bardavom.

Yozuvchi-shoirlarimiz, maqomchilarimiz, madaniyatimizning atoqli namoyandalari Ozarbayjonda, ozarbayjonliklar O‘zbekistonda o‘tayotgan turli tadbirlarda muntazam qatnashib keladi. Ozarbayjonda atoqli o‘zbek adabiyoti vakillarining ijodiy merosiga bag‘ishlangan ilmiy-adabiy tadbirlar o‘tkazish anʼanaga aylangan. Buning isboti o‘laroq, 1 - 4 avgust kunlari Ozarbayjonda “O‘zbekiston madaniyati kunlari” o‘tkazildi.

O‘zbekiston va Ozarbayjon Respub­likalari Prezidentlarining mus­taqil siyosati, mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik masalalardagi o‘z qatʼiy nuqtai nazariga xalqaro kuzatuvchilar yuqori baho berishadi. Binobarin, dadil tashqi siyosat turkiy xalqlarning yaqinlashuviga xizmat qiladi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning qardosh xalqlar bilan yaqinlashishga qaratilgan uzoqni ko‘zlovchi, oqilona strategiyasi butun dunyoda haqiqiy pragmatik va nihoyatda xayrixohlik ruhidagi tashqi siyo­sat sifatida tan olinmoqda. Jahon hamjamiyati tomonidan ushbu voqelik o‘zbek dip­lomatiyasining o‘ziga xos uslubi, deya qabul qilinmoqda. 

Ozarbayjonliklar ham O‘zbekis­ton bilan do‘stlik, qardoshlik masalasiga hamisha eʼtibor qaratib kelgan. Zero, ozar xalqi boshiga tushgan qayg‘uli kunlarda, juda og‘ir bir davrda o‘zbek xalqi birinchilardan bo‘lib yordam qo‘lini cho‘zdi. O‘zbekiston va Ozarbayjon o‘rtasida kundan-kun mustahkamlanib borayotgan aloqalar nafaqat davlatlarimiz va xalqlarimiz, balki butun turkiy dunyo taraqqiyotiga salmoqli hissa qo‘shayotgani bilan ham ahamiyatlidir.

Toshpo‘lat MATIBAYEV, 

xalq deputatlari Toshkent shahar Kengashi deputati