Қонун лойиҳаси билан жазо чоралари кучайтирилмоқда

2022 йил 11 апрель куни Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги “Адолат” СДП фракциясининг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди.

Фракция аъзолари дастлаб, “Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳақида”ги қонун лойиҳасини иккинчи ўқишда кўриб чиқишди.

Таъкидланганидек, бугунги кунда ахборот-коммуникация технологиялари ҳаётимизга кенг жорий этилмоқда. Айрим шахслар бундан унумли ва тўғри фойдаланиш ўрнига, ўзининг ғаразли ёки бошқа паст ниятларда ўзгалар мулкини талон-торож қилиш мақсадида электрон тўлов воситасидан ёки масофавий хизмат кўрсатиш тизимидан фойдаланиб, фирибгарлик яъни алдаш ёки ишончни суиистеъмол қилиш йўли билан ўзганинг мулкига бўлган ҳуқуқларни қўлга киритиш, шунингдек ушбу тизимлар орқали яширин равишда кириб ўзганинг мол-мулкини талон-торож қилиш билан боғлиқ ўғрилик жиноятлар содир этиб келинмоқда.

Банк пластик карточкалари ва банк ҳисоб рақамларидан пул маблағларининг ўғрилик йўли билан талон-торож қилинаётганлиги фуқаролар ва банк муассасаларининг эътирозларига сабаб бўлмоқда. 2020 йилда шу мазмунда ички ишлар органларига 965 та, 2021 йилда 1601 та мурожаат келиб тушган. Бугунги кунда банк пластик карточкаларидан пул маблағларини ўғрилик йўли билан талон-торож қилиниши ҳолатлари Жиноят кодексининг 169-моддаси (ўғрилик) билан квалификация қилиб келинади. Бу эса, ўз навбатида, айбдор шахсларга нисбатан етарлича жазо чораларининг қўлланмаётганлигига, уларнинг ахлоқан тузалиш йўлига ўтмаётганлигига ва такроран жиноий фаолият билан шуғулланишига сабаб бўлмоқда.

Шу сабабли, бу каби қилмишлар учун Жиноят кодексининг 168 ва 169-моддаларини оғирлаштирувчи ҳолат сифатида жавобгарликни белгиловчи норма билан тўлдириш таклиф этилган.

Лойиҳа билан ахборот технологияларидан ёки электрон тўлов воситаси ёҳуд масофавий хизмат кўрсатиш тизимидан фойдаланиб содир этилган фирибгарлик жинояти учун жавобгарликни Жиноят кодекси 168-моддасининг учинчи қисмига оғирлаштирувчи ҳолат сифатида киритиш назарда тутилмоқда. Бундан ташқари, ахборот тизимига рухсатсиз кириб ёки электрон тўлов воситаси ёҳуд масофавий хизмат кўрсатиш тизимидан фойдаланиб содир этилган ўғирлик жинояти учун жавобгарликни Жиноят кодекси 169-моддасининг учинчи қисмига оғирлаштирувчи ҳолат сифатида киритиш назарда тутилган.

Йиғилишда депутатлар бугунги кунда долзарб бўлган мавзулардан бири бу ўз навбатида бундай ҳаракатларни амалга оширувчи шахсларнинг аниқлаш ва уларни жиноий жавобгарликка тортиш қийинлиги ва юқорида таъкидланганидек бу жиноятларни такроран содир этилиши кўрсаткичларининг юқорилиги ушбу қонун лойиҳасини қабул қилишга эҳтиёж борлигини кўрсатиб турганлиги депутатлар томонидан алоҳида таъкидланди. Ушбу киритилаётган ўзгартиш ва қўшимчалар орқали бундай жиноятларнинг камайиши ва такроран содир этилишининг олдини олишда ушбу қонун лойиҳаси муҳим аҳамият касб этади.

Юқоридагилардан келиб чиқиб мазкур қонун лойиҳасининг қабул қилиниши фуқароларимизнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилишга, фирибгарлик билан шуғулланган шахсларга нисбатан ўз вақтида таъсир чора кўришга, жиноятларни такроран содир этилишининг одини олишга хизмат қилади.

Йиғилишда муҳокама этилган шу ва бошқа қонун лойиҳалари бўйича депутатлар томонидан партия позициясидан келиб чиққан ҳолда таклиф ва муносабатлар билдирилди.

Кун тартибидаги масалалар юзасидан фракциянинг тегишли қарори қабул қилинди.