Ayollari e’zozlagan yurt qudratli bo‘ladi

Xalqimiz azal-azaldan onaga, ayolga alohida ehtirom ko‘rsatib kelgan. Bu bejiz emas. Zero, ayol bir qo‘li bilan beshikni tebratsa, bir qo‘li bilan dunyoni tebratadi. U yelkasida farzand tarbiyasi, uy-ro‘zg‘or tashvishi bilan birga hayotning turli qiyinchiliklarini sabr-bardosh bilan yengib o‘ta oladigan matonatli zot.

Shu bois, mamlakatimizda xotin-qizlarning davlat va jamiyat hayotida tutgan o‘rni va nufuzini oshirish, ularning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish borasida izchil chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Opa-singillarimizning hayot va mehnat sharoitlarini yaxshilash, ularga daxldor ijtimoiy muammolarni hal etishga ustuvor ahamiyat qaratilayotir.

Bu siyosatning zamirida xotin-qizlarning ta’lim hamda kasbiy ko‘nikmalar olishlari, munosib ish topishlariga har tomonlama ko‘maklashish, tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlash, daromadlarini ko‘paytirish, hayotda o‘z o‘rnini topishi uchun munosib sharoit yaratish uchun mustahkam poydevor qo‘yish maqsadi mujassam.

Hayotga tatbiq etilayotgan izchil islohotlar natijasini bugun ularga berilayotgan e’tibor, yaratilayotgan shart-sharoitlar misolida yaqqol ko‘rish mumkin. Jumladan, Oila va xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash davlat maqsadli jamg‘armasi tomonidan joriy yilning 1 sentyabr holatiga ko‘ra, kam ta’minlangan oilalardagi 2 137 nafar xotin-qizlarga jarrohlik amaliyoti o‘tkazish hamda davolash orqali sog‘lom hayotga qaytarish uchun qariyb 21,9 mlrd so‘m ajratildi.

Nogironligi bo‘lgan 8 ming nafar xotin-qizlarga esa nogironlik aravachalari, eshitish moslamalari va boshqa reabilitatsiya vositalarini xarid qilish uchun 9,9 mlrd so‘m, shuningdek, zo‘rlik ishlatishdan jabr ko‘rgan shaxslarni reabilitatsiya qilish va moslashtirish hamda o‘z joniga qasd qilishning oldini olish respublika markazi, ularning hududiy bo‘limlarini saqlash bilan bog‘liq xarajatlarni qoplash maqsadida 10,9 mlrd so‘m mablag‘ to‘lab berildi.

2022 yilning sentyabr oyidan boshlab esa xususiy sektorda band bo‘lgan ayollarga homiladorlik va tug‘ish nafaqalarini minimal iste’mol xarajatlarining miqdoridan kelib chiqib budjet mablag‘laridan to‘lab berish tartibi yo‘lga qo‘yildi. Shu bilan birga, xotin-qizlarga foizsiz ta’lim krediti ajratish tizimi joriy qilinib, o‘tgan yil davomida 127 000 nafar talaba xotin-qizlarga 1 250,5 mlrd.so‘m miqdorida foizsiz ta’lim kreditlari ajratildi.

Bular hali hammasi emas. Bazaviy to‘lov-kontrakt asosida davlat oliy ta’lim muassasasiga qabul qilingan, ota-onasi yoki ularning biridan ayrilgan muhtoj qizlar, boquvchisi yo‘q yolg‘iz ayollarni Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari hisobidan to‘lov-kontrakt pullarini to‘lab berish tizimi ham yo‘lga qo‘yildi. O‘zingiz ayting, bir necha yil oldin bunday natijalarni tasavvur qilish mumkin edimi? Bularning barchasi mamlakatda olib borilayotgan izchil islohotlar samarasi, desak ayni haqiqat.

Oilada bir nafar qiz o‘qib, oliy ma’lumotga, zamonaviy kasb-hunarga ega bo‘lsa, xonadondagi muhit butunlay o‘zgaradi. Shu maqsadda xotin-qizlar ta’limini qo‘llab-quvvatlash, ularning sifatli ta’lim va tarbiya olishiga alohida e’tibor qaratilyapti. Bu borada davlat oliy ta’lim muassasasida magistratura bosqichida tahsil oladigan xotin-qizlarga to‘lov-kontrakt mablag‘larini qaytarish shartisiz Davlat budjeti hisobidan to‘lab berish tartibi joriy etilgani ming-minglab, yuz minglab xotin-qizlarning orzu-istaklarini ro‘yobga chiqarishga xizmat qilmoqda.

Agar raqamlarga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, 2022 yilda 68,3 mlrd.so‘m Davlat budjeti mablag‘lari hisobidan 2022-2023 o‘quv yilida davlat oliy ta’lim muassasalarining magistratura bosqichiga to‘lov-kontrakt asosida qabul qilingan va ta’lim olayotgan 12 300 nafar xotin-qizlarning birinchi o‘quv bosqich to‘lov-kontrakt summasi to‘lab berilgan. Joriy yilda davlat budjeti mablag‘lari hisobidan 14 269 nafar magistratura bosqichida ta’lim oladigan xotin-qizlarga 85,1 mlrd.so‘m mablag‘ to‘landi. Xullas, bugun ayollarga yaratilayotgan sharoit va imkoniyatlarning sanab adog‘iga yetish qiyin.

Bugun xotin-qizlarimizning qadami tegmagan joy, ular egallamagan soha qolmadi hisob. Ular o‘qituvchilik, xususiy tadbirkorlik, fermerlik, harbiylik, umuman, ijtimoiy sohadan tortib, iqtisodiyot, sanoat, davlat va jamiyat qurilishi sohasida faollik ko‘rsatmoqda. Ayting, ayollarga bunday e’tibor va ehtirom yana qaysi mamlakatda bor?

Muxtasar aytganda, O‘zbekistonda yashayotgan har bir ayol bugungi kunda chin ma’noda, baxtli. Uning barcha huquq va erkinliklari qonunlar bilan mustahkamlangan. Zero, ayolga munosabatda millat, ertangi kun va kelajak avlodga bo‘lgan hurmat yaqqol namoyon bo‘ladi. Ayol baxtli bo‘lsa, oila va jamiyat ham albatta baxtli bo‘ladi.

Oltinoy MAMIROVA,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati