Kelgusi yil 1 yanvardan boshlab reytingi yuqori korxonalar barcha turdagi soliq tekshiruvlaridan ozod qilinadi

18 avgust kuni davlatimiz rahbarining mamlakatimizda faoliyat ko‘rsatib kelayotgan tadbirkorlar bilan navbatdagi ochiq muloqoti bo‘lib o‘tdi. Ushbu muloqot arafasida tadbirkorlardan 6 mingga yaqin murojaat kelib tushgan. Ular ko‘targan asosiy masalalar – kredit va moliyaviy yordamni kengaytirish (jami murojaatlarning 26 foizi), biznesni joy va infratuzilma bilan ta’minlash (21 foiz), soliq tizimini soddalashtirish (10 foiz), tekshirishlar va ortiqcha byurokratiyani keskin qisqartirish (8 foiz) bilan bog‘liq.  

Ushbu murojaatlar ko‘lamidan ham ko‘rish mumkinki, ananaviy tarzda o‘tkazib kelinayotgan bunday ochiq muloqotlar nafaqat yurtimizda tadbirkorlik muhiti yaxshilanishiga, shu bilan birga, tadbirkorlarning o‘z ish faoliyatiga bo‘lgan yondashuvi o‘zgarishiga ham sabab bo‘lmoqda. Jumladan, oldingi ochiq muloqotlarga tayyorgarlik davomida ko‘tarilgan masalalarning 80 foizi individual xususiyatga ega bo‘lgan bo‘lsa, bu safar 70 foiz tadbirkorlarimiz tizimli muammolarni o‘z tajribalaridan kelib chiqqan holda yechimlari bilan taklif qilishmoqda.  

Uchrashuv davomida tadbirkorlar tomonidan bildirilgan murojaatlar yechimiga qartilgan bir qator takliflar ilgari surildi. Xususan, Prezident yangi bozorlarga sifatli va raqobatbardosh mahsulot bilan kirish masalasiga to‘xtalib o‘tdi. Jumladan, mahsulotlar tashqi bozorlarda sifatli, talabgorligi yuqori va raqobatbardosh bo‘lishi uchun ishlab chiqarishni mutlaqo yangi bosqichga olib chiqib, keskin o‘sish qilish zarurligi ta’kidlandi.  

Shu o‘rinda aytib o‘tish joizki, so‘nggi yillarda xalqaro maydondagi vaziyat hisobiga logistika xarajatlari 3-4 baravar oshib ketganini hisobga olib, davlat eksportchi korxonalarni qo‘llab-quvvatlash borasida qator chora-tadbirlarni amalga oshirib kelmoqda. Ushbu ishlar izchil davom ettirilib, logistika xarajatlarini kompensatsiya qilishga qo‘shimcha 100 million dollar yo‘naltiriladi. Shuningdek, mahsulotlarni xorijda sertifikatlash, xalqaro standartlarni joriy qilish va bu borada mutaxassis tayyorlashga yana 25 million dollar ajratiladi. 

Prezident eksportni kengaytirish bo‘yicha yana bir katta imkoniyat – bu nufuzli xorijiy brendlarni mamlakatimizga jalb qilish ekanini ta’kidladi. Chunki buning uchun bizda asos va imkoniyat yetarli. Sababi, yillik bozori 100 milliard dollardan oshadigan dunyoning eng mashhur 50 ta brendi korxonalarimiz bilan ishlashga katta qiziqish bildirmoqda. Xususan, Ispaniya, Germaniya, Polsha, Turkiyaning yirik brendlari bilan muzokaralar o‘tkazilgan. Ular mahalliy korxonalarimizga 3 milliard dollarlik buyurtma berishga hozirning o‘zida tayyor ekanliklarini bildirgan.  

Buning uchun esa, 3 ta eng katta masala hal qilinadi. Jumladan, ishlab chiqarishga xalqaro standartlar, ekologiya va sertifikatlash talablari joriy qilinadi. Mahalliy korxonalardagi ishchilarga munosib mehnat sharoitlari yaratib beriladi. Brendlarning mahsulotlarini olib kirish va eksport qilish uchun qulay bojxona rejimi joriy qilinadi. Yirik brendlarni jalb qilgan korxonalarga 50 million so‘mdan grant ajratiladi. 

Shuningdek, muloqot davomida Prezidentimiz yuqori daromadli korxonalarni ko‘paytirish maqsadida yana bir tashabbusni ilgari surdi. Xalqaro konsultantlarni jalb qilgan holda elektrotexnika, to‘qimachilik, charm-poyabzal, zargarlik, qurilish materiallari, mebelsozlik, polimer, kimyo va oziq-ovqat sanoati bo‘yicha 140 ta tayyor loyiha ishlab chiqildi.  

Mazkur 140 ta loyiha elektron platformaga qo‘yilib, tadbirkorlarga ochiq-oshkora shartlar asosida taklif qilinmoqda. Davlatimiz rahbari tadbirkorlarni ushbu dasturda ishtirok etishga chaqirdi. Dasturga kirgan korxonalarga Sanoatni rivojlantirish jamg‘armasi hisobidan 10 yil muddatga past foizli kreditlar ajratiladi. 

Mamlakatimizda tadbirkorlik jadal rivojlanishida sodda soliq ma’murchiligi va byurokratiyasiz qulay muhit yaratish borasida qilinayotgan ishlar ham muhim sanaladi. Jumladan, bu sohadagi islohotlarimiz tadbirkorlarga soliq yukini ko‘paytirish emas, balki ularni qo‘llab-quvvatlash orqali soliq bazasini kengaytirish hisobiga byudjetga tushumlarni oshirish yo‘lidan bormoqda. O‘tkazilgan so‘rovlarda 62 foiz tadbirkorlar soliq sohasidagi islohotlarni ijobiy baholagan. 

Ammo tan olib aytish kerakki, guruch kurmaksiz bo‘lmagani kabi, sohda bugungi islohotlarni to‘g‘ri anglab yetmagan kadrlarning faoliyat ko‘rsatishi ayrim holatlarda tadbirkorlarimizning haqli e’tirozlariga sabab bo‘lmoqda. Buni murakkab soliq ma’murchiligi, biznesga ortiqcha aralashish va tizimdagi korrupsiya holatlari misolida ham ko‘rish mumkin.  

Shu bois, uchrashuvda soliq tizimi tubdan isloh qilinib, soliq idoralari xodimlarining yondashuvlari butunlay o‘zgartirilishi ta’kidlandi. Misol uchun hozirgi tadbirkorlarni xavf guruhiga kiritish tizimi yopiq bo‘lib, intizomli soliq to‘lovchilar ham qaysidir hamkori qachonlardir xato qilgan bo‘lsa, uning uchun ham javob bermoqda. O‘tkazilgan so‘rovlarda qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchilarning 70 foizi ushbu soliqni qaytarishda soliq uzilishi koeffitsiyentini qo‘llash, ya’ni “tax gap” tizimi adolatsiz ekanini bildirgan.  

Soliq tizimidagi korrupsiya bilan bog‘liq shikoyatlar haddan tashqari ko‘payib ketgani ham aynan “tax gap” bilan bog‘liq ekanligi aytilgan. Shu bois, 1 oktyabrdan boshlab, qo‘shilgan qiymat solig‘ini qaytarishda soliq uzilishi koeffitsiyentini qo‘llash amaliyoti, ya’ni “tax gap” tizimi bekor qilinadi.  

Shu bilan birga, Savdo-sanoat palatasi, Biznes-ombudsman soha vakillari bilan birga tadbirkorlarning ochiq-oshkora reytingini joriy qiladi. Bunda, kelgusi yil 1 yanvardan boshlab reytingi yuqori korxonalar barcha turdagi soliq tekshiruvlaridan ozod qilinadi. Ularga qo‘shilgan qiymat solig‘ining ortiqcha qismi bir kunda qaytarib beriladi va qo‘shilgan qiymat solig‘i to‘lovchisi guvohnomasini vaqtinchalik to‘xtatib turish amaliyoti bekor qilinadi.  

Shuningdek, alohida ochiq-oshkora platforma yaratilib, soliqchilar ko‘rsatgan xizmatlar sifatiga tadbirkorlarning o‘zi baho beradigan tizim yo‘lga qo‘yiladi. Tadbirkorning soliq idoralari bilan bo‘ladigan barcha nizolari ma’muriy sud vakolatiga o‘tkazilib, tadbirkorlarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri sudga shikoyat qilishidagi har qanday cheklovlar olib tashlanadi.  

Soliq bo‘yicha tadbirkorlarga nisbatan da’vo kiritish muddati hozirgi 5 yildan 3 yilga tushiriladi. Bundan tashqari, soliq yoki kredit qarzini undirish bo‘yicha sud qarori chiqarilganda, penya va foizlar hisoblash to‘xtatiladi.  

Xulosa qilib aytganda, yaratib berilgan imkoniyatlardan samarali foydalangan har bir tadbirkor mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida o‘z o‘rniga ega bo‘ladi.  

Oltinoy MAMIROVA,  

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati.