Konstitutsiya Yangi O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori

Bugun O‘zbekiston  “Adolat” SDP Siyosiy Kengashi raisi Bahrom Abduxalimov Qarshi  muhandislik iqtisodiyot instituti yoshlari    bilan uchrashdi. “Konstitutsiyaviy islohotlar inson sha’ni va qadr qimmati uchun” mavzuida tashkil etilgan targ‘ibot tadbirida Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari va Senat a’zolari,  partiyaning shahar va tuman Kengashlari raislari, yoshlar, faollar, pedagoglar, mahallalar vakillari hamda ommaviy axborot vositalari xodimlari qatnashdi.

Konstitutsiya har bir davlat taraqqiyotining poydevori hisoblanadi. Yangi O‘zbekiston  fuqarolarining eng muhim orzu intilishlari va maqsadlari baxtimiz qomusida to‘liq ifoda etiladi. Shuni alohida e’tirof etish kerakki o‘tgan yillar mobaynida Konstitutsiya asosida  inson qadri ulug‘lanadigan demokratik huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyatini qurish uchun keng qamrovli islohotlar amalga oshirildi.

Davlatimiz bugun taraqqiyotning yangi bosqichiga qadam qo‘ydi,-dedi Bahrom Abduxalimov . – Shu kecha kunduzda butun mamlakatimiz xalqi umumxalq referendumiga katta tayyorgarlik ko‘rmoqda. Yangi tahrirdagi Asosiy qonun loyihasi ham xalqimizning faol ishtirokida tayyorlandi. 220 mingdan ortiq taklif va mulohazalarda bildirilgan fikrlar inobatga olindi.

   Tadbirda partiya rahbari Konstitutsiya  loyihasidagi moddalar soni amaldagi 128 tadan 155 taga, normalar soni 275 tadan 434 taga oshganligi,  asosiy qonunimiz matni qariyb 65 foizga ortgani va xalqimiz xoxish irodasi asosida yangilanganini ta’kidladi.

-Inson huquq va erkinliklari kafolatlari sezilarli darajada kuchaytirilmoqda,-dedi Bahrom Abduxalimov.-Bu esa partiyamiz saylovoldi dasturida ilgari surilgan ustuvor vazifalar bilan hamoxang ekanligi ahamiyatlidir. Har bir jamiyatda qonun ustuvorligi ta’minlanar ekan, amaldagi huquqiy hujjatlarda o‘lim jazosi ta’qiqlanishi shart. O‘lim jazosini taqiqlashni konstitutsiyaviy darajada belgilanishi insonni hayotdan hatto davlat ham mahrum etishga haqli emasligini kafolatlaydi.

     Mamlakatimizda qonun ustuvorligini ta’minlashni partiyamiz o‘z oldiga ustuvor vazifa etib belgilagan. Shunday ekan Konstitutsiyaga “Miranda qoidasi” kiritilayotgani ayni muddao bo‘ldi. Endi ayblanuvchi va sudlanuvchilarga o‘ziga qarshi ko‘rsatma bermaslik (xalqaro e’tirof etilgan “Miranda qoidasi”), sukut saqlash huquqi berilmoqda.

Konstitutsiyada har kimning turli mazmundagi  yozishmalari, telefon orqali so‘zlashuvlari, pochta, elektron va boshqa xabarlari sir saqlanish huquqiga ega ekanligi belgilanmoqda. Bunday huquqlarning cheklanishiga yoki uy-joyda tintuv o‘tkazishga faqat qonunga muvofiq va sudning qaroriga asosan belgilanayotgani ham inson huquqlari va erkinliklari ta’minlagayotganidan dalolatdir.  Bundan tashqari, shaxs sudning qarorisiz 48 soatdan ortiq muddat ushlab turilishi mumkin emasligi belgilanayapti. Partiyamiz saylovoldi dasturida ham  barcha jabhada adolatni qaror toptirish va buning uchun qonunchilikni yanada takomillashtirishga alohida e’tibor qaratilgan.  Shaxsning erkinligini cheklash bilan bog‘liq har qanday harakat faqatgina sud qarori asosida amalga oshirilishi  dunyo tajribasida o‘z isbotini topgan.  Ushbu qoida tergov organlari tomonidan insonlarni noqonuniy hibsga olish, asossiz qamoqqa olish va saqlashga yo‘l qo‘ymaslikka qaratilgandir. Albatta  bu orqali xalqaro e’tirof etilgan “Xabeas korpus” institutini qo‘llanish ko‘lami yanada kengayadi.

Tadbirda notiq  har kim o‘z huquq va erkinliklarini qonunda taqiqlanmagan barcha usullar bilan himoya qilishga haqli ekanligi,  fuqarolar o‘z buzilgan huquq va erkinliklarini, o‘zgalar huquqlarini buzmagan holda, mustaqil himoya qilish huquqiga egaligini aniq va sodda qilib ishtirokchilarga tushuntirdi.  Yagona shart – bu fuqarolar tomonidan o‘zini himoya qilishda qo‘llaniladigan usullar yoki choralarning qonunchilik hujjatlarida taqiqlanmagan bo‘lishidir.

Shu o‘rinda ma’ruzachilar tomonidan birinchi marotaba har kim O‘zbekiston Respublikasining qonunchiligiga va xalqaro shartnomalariga muvofiq, agar davlatning huquqiy himoyaga doir barcha ichki vositalaridan foydalanib bo‘lingan bo‘lsa, insonning huquq va erkinliklarini himoya qiluvchi xalqaro organlarga murojaat etishga haqli ekanligi Konstitutsiyada mustahkam belgilab qo‘yilmoqda.  Bu fuqarolarning huquq va erkinliklari himoyasi nafaqat milliy qonunchilikda belgilangan normalar, balki xalqaro huquq asosida ham himoyalanishini ta’minlaydi.

Konstitutsiyada advokatlarning roli va mas’uliyatini hamda maqomini oshirishga ham alohida e’tibor qaratilgan. Shundan kelib chiqqan holda ma’ruzachilar  aybdorlikka oid barcha shubhalar, agar ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan bo‘lsa, gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki mahkumning foydasiga hal qilinishi kerakligi qayd etilganligini  ta’kidlashdi.   Mazkur norma to‘g‘ridan-to‘g‘ri amal qiluvchi qoida bo‘lib, tergov va sud jarayonida faqat ishonchli va qonuniy dalillardan foydalanishni ta’minlaydi hamda shaxsni asossiz ravishda javobgarlikka tortilishdan himoya qilishi ham aniq tiniq misollar yordamida targ‘ib etildi.

 -Yangilanayotgan Konstitutsiyada gumon qilinuvchi, ayblanuvchi yoki sudlanuvchi o‘zining aybsizligini isbotlashi shart emasligi mustahkamlanmoqda,- dedi partiya viloyat Kengashi raisi, xalq deputatlari viloyat Kengashi deputati Ruiddin Raupov.- Hech kim o‘ziga va yaqin qarindoshlariga qarshi guvohlik berishga majbur emasligi belgilanmoqda. Bu qoidalarning  baxtimiz qomusida  aks etayotgani  jinoiy ta’qib ostidagi har qanday shaxsga yoki uning yaqin qarindoshlariga ruhiy bosim va turli tahdidlar o‘tkazish, uning sha’ni va qadr-qimmatini kamsitish kabi boshqa noqonuniy usullar qo‘llanishini oldini olishga xizmat qiladi.

Tadbir yakunida Bahrom Abduxalimov, Konstitutsiyada yoshlarga oid belgilangan moddalar mazmun mohiyati haqida ham to‘xtaldi.

- Mamlakatimiz ertangi taraqqiyotida yoshlar xal qiluvchi kuch hisoblanadi,-dedi Bahrom Abduxalimov.-Shundey ekan Konstitutsiyada ham yoshlar  huquqlari himoyalanishi va ularning jamiyat va davlat hayotida faol ishtirokini rag‘batlantirish kafolatlanayapti. Yoshlarda milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik, xalqning boy madaniy merosidan faxrlanish, vatanparvarlik tuyg‘ularini shakllanishiga g‘amxo‘rlik qilishi belgilanmoqda.

Shuningdek, tadbirda Bahrom Abduxalimov yoshlarning ta’lim olishi, ijtimoiy va tibbiy himoyasi, uy-joyli bo‘lishi, bandligi uchun shart-sharoitlar yaratilayotgani va bu  masala  davlatning konstitutsiyaviy majburiyati sifatida kiritilayotganini alohida    ta’kidladi.

Tadbir qiziqarli savol javoblar asosida o‘tdi. Yoshlar o‘zlarini qiziqtirgan savollarga partiya  rahbaridan kerakli javoblarni oldilar.

Targ‘ibot tadbiri yakunida faollar barcha yig‘ilganlarni 30 aprel kuni bo‘lib o‘tadigan referendumga ishtirok etishga chaqirdilar. 

                                         O‘zbekiston “Adolat” SDP Qashqadaryo

viloyat Kengashi matbuot xizmati.