O‘zbekistonning bebaho xazinasi

Prezidentimiz tomonidan imzolangan “O‘zbekiston — 2030” strategiyasi to‘g‘risida”gi farmon hamda “O‘zbekiston — 2030” strategiyasini 2023 yilda sifatli va o‘z vaqtida amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qaror yoshlar salohiyatini yuksaltirish, ularning har tomonlama rivojlanishi uchun mustahkam huquqiy asos vazifasini o‘taydi.

Strategiyada yoshlarni zamonaviy kasblar va chet tillarga o‘qitish tizimi yaratilishi ko‘zda tutilgan. Bu maqsadga erishish uchun har bir viloyatda 1 tadan “Kreativ park” faoliyatini tashkil etish, ularga yiliga kamida 40 ming yoshni jalb etish vazifasi qo‘yilgan. Maktab bitiruvchilari kamida 2 ta xorijiy til va 1 ta kasb egallashini ta’minlash belgilangan.

Ushbu yo‘nalishda ilmiy va innovatsion faoliyat, intellektual o‘yinlar hamda chet tillarni o‘rganishga jalb etish orqali kamida 2 million yoshning iqtidorini rivojlantirish kabi maqsad va marralar ko‘zlangan. Har yili 500 nafar iste’dodli yoshni xorijning nufuzli oliygohlariga o‘qishga yuborish rejalashtirilgan. Bu yigit-qizlarning jahon mehnat bozorida talabgir kadrlar bo‘lib yetishishiga zamin hozirlaydi. Strategiyada 400 ming yoshning bandligini ta’minlash va muammolarini hal etishga erishish hamda yoshlar ishsizligi darajasini 14 foizdan 11 foizga kamaytirish yuzasidan chora-tadbirlar belgilab olingan.

Hujjatda yoshlar o‘rtasida IT sohasini yanada ommalashtirish hamda sohada xizmatlar eksportini oshirishga alohida e’tibor qaratilgan. Buning uchun IT sohasida 300 ming yoshni ish bilan ta’minlash ko‘zda tutilgan. Maktab o‘quvchilari xalqaro IT bozorida talab yuqori bo‘lgan zamonaviy kasblarga o‘rgatiladi. “Bir million dasturchi” loyihasini kengaytirish va har yili eng iqtidorli 15 ming yoshni nufuzli xalqaro kompaniyalar talablariga mos dasturlar asosida tayyorlash tizimi yo‘lga qo‘yilishi yuzasidan amaliy choralar belgilangan.

Kelgusida jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanadigan yoshlar sonini ko‘paytirish, ommaviy sport qamrovini kengaytirish strategiyaning asosiy maqsadlaridan. Ommaviy sport tadbirlarini tashkil etish orqali yoshlar qamrovini 8 milliondan oshirish hamda jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish uchun kamida 5 mingta mahallada sport maydonchalari barpo etilishi nazarda tutilgan.

Yoshlar ta’limi va tadbirkorlik

Bugungi kunda bilim olishga, zamonaviy kasb-hunar egallashga, turli yo‘nalishlarda iqtidorini namoyon etishga, tadbirkorlik qilishga yaratilgan sharoitlar natijasida yoshlar ko‘plab sohalarda yangi marralarni zabt etmoqda. Xususan, o‘quvchilarimiz o‘tgan yili xalqaro fan olimpiadalarida 7 ta oltin, 36 ta kumush va 38 ta bronza medalni qo‘lga kiritdi. Oliy ta’lim tizimida ham yoshlarga keng imkoniyatlar yaratilmoqda. Oliy ta’lim muassasalari soni salkam uch karra ko‘payib, qamrov darajasi 9 foizdan 38 foizga yetgani zamonaviy ilm va kasb sohalarini egallashda yoshlar uchun yangi imkoniyatlar ochmoqda. 2030 yilga borib bu ko‘rsatkich 50 foizdan oshishi kutilmoqda.

Ta’lim tizimidagi islohotlar yurtimizda Uchinchi Renessansga poydevor bo‘lib xizmat qiladi. Yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlash va bandligini ta’minlash bugungi kunda ustuvor yo‘nalishga aylandi. Mamlakatimizda 30 yoshgacha bo‘lgan yoshlar 19 milliondan ortiq yoki aholining 55 foizini tashkil qiladi.

Mehnat bozoriga har yili 600 ming yosh kirib kelmoqda, kelgusi 10 yilda 1 millionga yetadi. Oxirgi uch yilda 250 ming yoshga 6 trillion so‘mdan ziyod imtiyozli kredit ajratildi. Mamlakatimiz bo‘yicha 210 ta yoshlar sanoat va tadbirkorlik zonasi tashkil etildi. O‘tgan yili yoshlar tadbirkorligi uchun 4 trillion so‘mlik 2,5 mingta loyiha amalga oshirildi.

Natijada yosh tadbirkorlar soni 2 karra ko‘payib, 200 mingdan oshdi. Yoshlarga 43 ming gektar ekin maydoni ajratilib, 435 mingining bandligi ta’minlandi. 32 mingdan ziyod yoshga subsidiya orqali asbob-uskuna, mehnat qurollari va kompyuter olib berildi.Yoshlar bandligini ta’minlash bilan bog‘liq muammolar hal qilinmoqda. Ularni kasbiytayyorlash va qo‘llab-quvvatlash dasturlari tasdiqlandi va amalga oshirilmoqda.

Ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash

O‘tgan davr mobaynida yoshlarning ijtimoiy himoyasini ta’minlash va ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy jihatdan qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha tizimli ishlar qilindi. Xususan, barcha mahallalarda yoshlar yetakchisi lavozimi joriy etilib, bu vazifaga intiluvchan, tashkilotchilik qobiliyatiga ega, tashabbuskor yoshlar saralab olindi. “Yoshlar daftari” tizimi yo‘lga qo‘yilib, so‘nggi ikki yilda 798 mingga yaqin yoshga qariyb 1 trillion so‘mlik yordam ko‘rsatildi.

O‘tgan yili 130 ming talabaga 1 trillion 700 milliard so‘m ta’lim krediti berildi, xotin-qizlarning magistraturada o‘qishi bepul bo‘ldi. Ehtiyojmand oilaga mansub 53 ming talabaga o‘qish uchun kontrakt pullari, 15 mingdan ziyod yoshga harbiy xizmat va 13 ming yoshga chet tillar bo‘yicha imtihon xarajatlari to‘lab berildi. 81 ming talabaga uy-joy ijarasi to‘lovi ajratildi. “Yoshlar daftari” orqali 300 ming yoshga qariyb 600 milliard so‘mlik yordam ko‘rsatildi.

Bu sohadagi ishlarni yanada aniq va manzilli tashkil etish maqsadida 14 yoshdan 30 yoshgacha bo‘lgan 9 million o‘g‘il-qiz alohida e’tiborga olindi. Bunda birinchi marta 25 ta vazirlik va idora ma’lumotlari o‘zaro uyg‘unlashgan elektron bazaga jamlandi. Barcha yoshlarning ijtimoiy ahvoli, qobiliyati va qiziqishi o‘rganilib, “mahalladan vazirlikkacha” tizimida ishlash choralari belgilab olindi. 2021 yilda 25 yoshgacha bo‘lgan yoshlarni ishga olgan korxonalarga ijtimoiy soliqni qaytarib berish amaliyoti joriy qilingan edi.

O‘tgan davrda bundan 9 mingdan ziyod korxona foydalandi hamda 100 ming yoshning bandligi ta’minlandi. Bu ijobiy tajriba muddatini yana ikki yilga uzaytirish bo‘yicha ko‘rsatma berildi. “Yangi O‘zbekiston yoshlari tashabbuslari” jamg‘armasi va elektron platformasi tashkil qilinishi belgilandi. Jamg‘armaga 100 million dollar yo‘naltirilib, bu mablag‘lar iqtidorli yoshlarning eng yaxshi g‘oya, startap va loyihalariga qulay va yengil shartlarda, zarur bo‘lsa, foizsiz ajratiladi. Davlat ko‘magiga muhtoj yoshlar har bir vazir va uning o‘rinbosarlari, viloyat, tuman va shahar hokimlari, sektor rahbarlari, rektorlar, Milliy gvardiya va harbiy qism komandirlariga nommanom biriktirildi. Ular o‘z himoyasidagi yoshlarning kasb-hunar o‘rganishiga, kredit, subsidiya va kafillik olish orqali bandligiga ko‘maklashadi. Bir so‘z bilan aytganda, yurtimizda yoshlar siyosati xalqaro umume’tirof etilgan huquq va normalarga hamohang tarzda yuritilmoqda. Zero, yoshlar davlatimizning eng katta boyligi, bebaho xazinasidir.

Muhammadjon VALIYEV,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasining

Yoshlar masalalari bo‘yicha komissiyasi raisi