Tadbirkorlar faoliyatida byurokratik to‘siqlarga barham beriladi

Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, biznes vakillarini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning erkin va samarali faoliyat yuritishlari uchun zarur sharoitlar yaratish bo‘yicha tizimli islohotlar amalga oshirilmoqda.

Prezidentimiz tadbirkorlar bilan avvalgi uchrashuvida tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish, sohada uchrayotgan muammolar yechimiga qaratilgan ko‘plab takliflarni ilgari surgan edi. O‘tgan davrda biznes subyektlari mikro, kichik, o‘rta va yirik toifalarga bo‘lindi va ularning har biri bilan alohida yondashuvlar asosida ishlash tizimi yo‘lga qo‘yildi. Tuman va shaharlar ham 5 ta toifaga ajratilib, 60 ta tumanga alohida soliq, kredit va moliyaviy yordam rejimlari joriy qilindi.

Natijada bu tumanlardagi tadbirkorlar o‘tgan olti oyda qariyb 1 trillion so‘mlik imtiyozlardan foydalandi. Buning hisobiga, 20 ta tumandagi tadbirkorlarning daromadi o‘tgan yilga nisbatan 1,5-2 baravargacha oshdi. Qo‘shilgan qiymat solig‘ini qaytarish muddati qisqartirilib, o‘tgan bir yil ichida 6 mingta korxonaga 20 trillion so‘m qaytarib berildi.

Ayniqsa, eksportdan valyuta tushumini kutmasdan, qo‘shilgan qiymat solig‘ini intizomli eksportchi korxonalarga qaytarib berish tartibi joriy qilingani natijasida, 2 mingdan ziyod tadbirkorlar hisob-raqamiga 7 trillion so‘m kelib tushdi. Samarasiz soliq mexanizmlarini qo‘llash oqibatida vujudga kelgan soliq qarzdorligidan voz kechilgani hisobiga, biznes ixtiyorida 2 trillion so‘m qoldi.

Mamlakatda tadbirkorlik faoliyatining to‘sqinlarsiz amalga oshirishni ta’minlash, biznes yuritish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish va aholining barcha qatlamlariga teng imkoniyatlar yaratib berish maqsadida tadbirkorlik subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish tizimi yanada takomillashtirildi.

Xususan, ijro hokimiyati tizimi isloh qilinib, byurokratiya kamaytirildi. Davlatning biznesni tartibga solishga qaratilgan 500 ta funksiyasi bekor qilindi. Hozirgi kunga qadar 132 ta litsenziya va ruxsat berishga oid hujjatlar bekor qilinib, 33 tasi bo‘yicha xabardor qilish tartibi kiritildi, litsenziya va ruxsatnoma berish tartib-taomillari soddalashtirildi.

Shuningdek, “business.gov.uz” yagona interaktiv portali negizida “Tadbirkor virtual ofisi” axborot tizimi ishga tushirilib, raqamli texnologiyalar orqali tadbirkorar murojaatlarini qabul qilish va ko‘tarilgan masalalarni tezkor hal qilish tizimi yaratildi. Davlat xizmatlarini ko‘rsatishda talab etiladigan hujjatlar 221 tadan 95 taga qisqardi, muddatlari esa 2 baravarga kamaydi.

Olib borilayotgan sa’y-harakatlar natijasida mamlakat iqtisodiyotining ustuvor yo‘nalishi bo‘lgan tadbirkorlik faol rivojlanib, taraqqiy etib bormoqda. Buni so‘nggi 5 yil ichida respublikamizda ro‘yxatdan o‘tgan tabdirkorlik subyektlari soni qariyb 2 barobarga ko‘payib, 600 mingtaga yetgani misolida ham ko‘rish mumkin.

Mamlakatimizda yanada sodda soliq ma’murchiligi va byurokratiyasiz qulay muhit yaratish, tadbirkorlarga soliq yukini ko‘paytirish emas, balki ularni qo‘llab-quvvatlash orqali soliq bazasini kengaytirish hisobidan budjetga tushumlarni oshirish yo‘li eng to‘g‘ri yo‘l ekanligi o‘z isbotini topmoqda.

Shu bilan birga hali hanuz tadbirkorga, ular faoliyati uchun teng imkoniyatlar yaratilishiga to‘siq bo‘layotgan holatlar, byurokratik to‘siqlar mavjud. Xususan, tadbirkorlar bilan o‘tkazilgan so‘rovlarda 62 foiz tadbirkorlar soliq sohasidagi islohotlarni ijobiy baholashgan bo‘lsa-da, bu hozirda tadbirkorlarning soliq tizimidan, soliqchilar faoliyatidan to‘liq rozi degani emas.

Murakkab soliq ma’murchiligi, biznesga ortiqcha aralashish va tizimdagi korrupsiya holatlarini tezlikda bartaraf etish, soliq tizimi tubdan isloh qilinib, soliq idoralari xodimlarining yondashuvlari butunlay o‘zgartirilishi lozim.

Ochiq muloqotda endilikda Savdo-sanoat palatasi, Biznes-ombudsman soha vakillari bilan birga tadbirkorlarning ochiq-oshkora reytingini joriy qilishi aytildiki, bu juda to‘g‘ri va oqilona qaror bo‘ldi, deb hisoblayman. Chunki kelgusi yil 1 yanvardan boshlab reytingi yuqori korxonalar barcha turdagi soliq tekshiruvlaridan ozod qilinadi.

Bular hali hammasi emas. Bu borada alohida ochiq-oshkora platforma yaratilib, soliqchilar ko‘rsatgan xizmatlar sifatiga tadbirkorlarning o‘zi baho beradigan tizim yo‘lga qo‘yilishi ming-minglab tadbirkorlarning ayni dilidagi gap bo‘ldi.

Bundan keyin tadbirkorning soliq idoralari bilan bo‘ladigan barcha nizolarini ma’muriy sud vakolatiga o‘tkazilishi va tadbirkorlarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri sudga shikoyat qilishidagi har qanday cheklovlarni olib tashlanishi, soliq bo‘yicha tadbirkorlarga nisbatan da’vo kiritish muddati hozirgi 5 yildan 3 yilga tushirilayotgani ham tadbirkorlar uchun katta imkoniyatdir.

Bir so‘z bilan aytganda, byurokratiya tadbirkorlikni rivojlantirishga to‘sqinlik qiluvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Davlatimiz tomonidan byurokratiyani qisqartirish bo‘yicha ko‘rilayotgan chora-tadbirlar biznes yuritish va umuman milliy iqtisodiyotni yanada rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar ochib beradi. Asosiysi, odamlarda o‘z biznesini ochish ishtiyoqi oshadi, mavjud tadbirkorlarning faoliyat olib borishi yengillashadi, xususiy sektorda ishchilar soni ko‘payadi.

Abdig‘ani UMIROV,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati