Til yashasa, millat yashaydi

1989-yil 21-oktabrda oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida oʻzbek tili maqomi huquqiy jihatdan mustahkamlab qoʻyildi. Oʻzbek tili haqidagi qonun qabul qilinganidan soʻng barcha davlat hujjatlari oʻzbek tilida yuritiladi, gazeta va jurnallar oʻzbek tilida chop etila boshladi. Quvonarlisi, soʻnggi yillarda mamlakatimizda oʻzbek tilini rivojlantirish, uning hayotimizdagi oʻrni va taʼsirini oshirish borasida yangi bosqich boshlandi, desak, ayni haqiqat boʻladi. Davlat tilining nufuzi va maqomini yuksaltirishga qaratilgan qator farmon va qarorlar, meʼyoriy hujjatlar qabul qilindi. Reklama va targʻibot materiallarini davlat tilida eʼlon qilish tartiblari hamda davlat fuqarolik xizmatiga qabul qilishda oʻzbek tilini bilish darajasi boʻyicha aniq talablar belgilandi. Bularning barchasi tilimizni avlodlarga sof holatda yetkazish yoʻlidagi qadamlar.

Darhaqiqat, ona tili – millatning ruhi, uning or-nomusi, maʼnaviy qiyofasi, orzu-umidlarining namunasidir. Ona tili-millatning birligi va birdamligi timsolidir. U millatni yagona xalq sifatida oʻz atrofida birlashtiradi va dunyoda borligini taʼmin etadi. Har bir millatning oʻz vatani, oilasi boʻlgani kabi uning jonajon va betakror ona tili ham boʻladi. Inson uchun uning vatani, ota-onasi, oilasi qanchalik qadrli boʻlsa, ona tili ham shu qadar aziz va muqaddas boʻladi. Hattoki, goʻdak ham oʻz Vatanini, ota-onasini, dunyoni oʻz ona tili orqali anglaydi va atay boshlaydi. Farzand tarbiyasida onaning oʻrni beqiyos boʻlganidek, insonning hayotda oʻz oʻrnini topishida, kamolotga erishishida tilning oʻrni ulkan ahamiyatga ega. Shu bois, tilni onaga qiyoslab “ona tili” deb ataydilar.

Til – millat qiyofasining bir boʻlagi. Dunyodagi barcha xalqlar oʻzining milliy rasmiy tiliga ega deb aytolmaymiz. Chunki, bu xalqning milliy mustaqilligi bilan bogʻliq. Mutaxassislarning soʻzlariga qaraganda, bugungi kunda har ikki haftada bitta til yoʻqolib bormoqda. Bu oʻz navbatida oʻsha tilda soʻzlashuvchi xalqlarning yoʻqolishini anglatadi. Til–millatning maʼnaviy boyligidir. Til nafaqat muomala vositasi, balki xalqning madaniyati, urf-odati, uning turmush tarzi, tarixidir. Turli xalqlarning tillariga hurmat esa oʻz navbatida oʻzaro tushunishni, muloqotlarga imkoniyat yaratadi. Tillarni saqlanib qolishi uchun esa bu tillarni qoʻllab-quvvatlash zarurdir. Aynan til tufayli insoniyat u yoki bu xalqqa mansubligidan faxrlanib yashaydi.

Biz oʻz ona tilimizni asrab-avaylashimiz, uning nufuzini oshirishimiz, goʻzal va sofligini avlodlarga meros sifatida qoldirishimiz, dunyoga tanitishda oʻz hissamizni qoʻshishimiz kerak. “Til yashasa, millat yashaydi”. Agar biz oʻz tilimizning koʻrkamligi, boyligini dunyoga tarannum etsak, millatimiz yanada charogʻon, birligimiz mustahkam boʻladi. Zero, rus tarixchisi Skobelev aytganidek, “Millatni yoʻq qilish uchun u yerga qurol koʻtarib borish shart emas, uning tilini, maʼnaviyatini, adabiyotini yoʻq qilish kerak, shunda millatning oʻzi yoʻq boʻlib ketadi” degan, fikri naqadar toʻgʻri ekanligini koʻrishimiz mumkin. Unutmaylikki, ona tilimiz, oʻzligimiz, millatimiz, gʻururimiz va ertangi kunimizdir. Uni kelajak avlodga sofligicha yetkazishimiz uchun koʻz qarochigʻiday asrash muqaddas burchimiz ekanini unutmaylik!

Zilola Dusanova,

Urgut tumanidagi 43-maktabgacha taʼlim tashkiloti direktori, partiya faoli.