Yangilanayotgan Konstitutsiya - xalqchil Konstitutsiya bo’lmoqda

Biz mustaqil O’zbekiston tarixida muhim bir tarixiy voqea guvohi bo’lmoqdamiz. Zero muhim tarixiy voqea deyishimizga sabab bo’ladigan Qomusimiz yangi taxrirda muhokamaga qo’yildi. Albatta bu muhokamalar boshlangan kundan buyon umumiy aholi o’rtasida 3 marotaba muhokamaga qo’yildi. Voqealar rivojining dastlabki jarayonida 64 mingdan oshiq takliflar kelib tushdi. Keyingi ikkinchi bosqichda 155 mingdan oshiq takliflar va muloxazalar o’rganildi. Albatta bu takliflarni hammasi ham Konstitutsiyaga kiritishga mos bo’lmasada qonun osti xujjatlariga aniq takliflar bo’lib 16 mingtasi komissiya tomonidan e’tirof etildi. O’rganishlar katta yirik zavod va korxonalardan mahallarga, xonadonlargacha kirib borib ularni takliflari hamda fikrlari qabul qilishdan boshlandi. Albatta bugungi islohotlar jadal suratda o’sish vaqtida bevosita har biri shaxsning o’z taklifi va fikri mavjud bo’ldi, hamda ular bevosita bularni bayon etishlari uchun barcha sharoitlar yaratildi. Maxsus Komissiyani o’rganishlarni nafaqat vatanimiz fuqarolari o’rtasida xattoki xorijdagi vatandoshlar bilan ham maslaxatlashildi. Qolaversa Komissiya tomonidan jaxon tajribasi o’rganildi. Ular bilan ZOOM va boshqa platfarmolarda, yuqori formatdagi maslaxatlashuvlar asosida ulardan takliflar olish va o’rganish kabi masalalar bilan davra suxbatlar, uchrashuvlar o’tkazildi. Buning natijasida aholidan kelib tushgan takliflar soni 220 mingdan ziyodni tashkil etdi. Bu takliflar hammasi jamlani bir nechta chig’iriqdan o’tkazilib kobinetda emas xalq muhokamasida pishib etildi desak ham mubolag’a bo’lmaydi. Konstitutsiyamiz matni bir qator ekspertizalar asosida malakali ekspertlar nazoratidan ham o’tdi. Lingvistik, yuridik, gender-huquqiy, korruptsiyaga qarshi kurashish agentligi, jamoatchilik va inson huquqlari bo’yicha normalar muvofiqligi ekspertizadan o’tkazildi. Shu asoslar bilan qonun loyihasining asosiy tamoillari ham o’zgardi. Avvallari “Davlat –jamiyat-inson” tamoyili bo’lgan bo’lsa endilikda loyihada “Inson-jamiyat-davlat”deb o’zgartirildi. Avvalo inson manfaatini har narsadan ustun qo’yishni maqsad qilingan. Bu kabi ommillar esa o’z navbatida Yangi taxrirdagi Konstituttsiyamiz xalqchil va inson qadri qattiq himoyalangan bo’lib shakllantirilayotgan Konstitutsiya bo’lishiga shubham yo’q.

Qonun loyihasiga e’tibor bersangiz unda O’zbekiston-ijtimoiy davlat deb belgilanmoqda. Albatta xalqimiz manfaatlarini chuqur tahlillar asosida o’ylangani va xalqimiz aynan bugungi kunda va kelajakda duch kelishi mumkin bo’lgan holatlarni huquqiy asosi 20 dan ortiq yangi normalar asosida kiritilmoqda ayrimlari esa taxrirlanmoqda.

Qolaversa Bosh qomusimizda oila, bolalar va yoshlar uchun alohida bob ajratilayotgani ham qadriyatlarni kelajak avlodlar tarbiyasiga urf odatlar va an’analarimizni chuqur singdirish, ota-ona va farzandlarni mas’uliyatini oshirish masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda. Shu bilan bir qatorda yoshlar masalasi alohida qo’shilishi bu yoshlarni huquqlari Konstitutsiyada kafalotlanmoqda deb bemalol ayta olishimizga asos bo’ladi.

Yana bir muhim masala loyihada O’zbekiston-huquqiy davlat deb belgilanmoqdaki bunda ham eng muhim yangiliklar sifatida 11 tadan ortiq normalar kiritilmoqda. Inson huquqlarini himoya qilish borasidagi eng muhimlaridan advakatlik maqomini va rolini oshirish maqsadida yangi norma kiritilmoqda. Bu ham o’z navbatida sud jarayonlarida huquqlar inson manfaatiga ishlashini ko’rsatadi deb bemalol ayta olamiz.

Milliy iqtisodiyot va tadbirkorlikni rivojlantirish, mamlakatda investitsiyaviy muhitni yaxshilash hamda mulk himoyasini yanada kuchaytirishga qaratilgan 6 tadan oshiq muhim o’zgarishlar va yangiliklar kiritilmoqda. Albatta bu yurtimizda makro va mikro iqtisodiyot drayverlarini rivojlanishiga kelajakda iqtisodiy barqoror korxonalar yuzaga kelishida ishonch muhitini o’yg’otadi.

Qolaversa faol fuqarolik jamiyatini shakllantirish va ekalogik masalalar ham yangi Konstitutsiyamizda alohida e’tibor qaratilmoqda. Jamoatchilik nazoratini har ikki jarayonda o’rni beqiyos ekanligi bu inson taqdiri bevosita tabiat bilan bog’liqligini, so’z erkinligi demokratik isloxatlar asosi ekanligini takidlab o’tishimiz lozim.

Bugungi O’zbekiston  o’z kelajagini xar tamonlama rivojlangan davlatlar tajribasi va amaliyotlaridan o’tgan, adolatli, huquqiy, demokratik hamda milliy qadriyatlar asosida boshqariladigan davlatga tayanadi. Bu loyihada parlamentarizmni kuchaytirish sari dadil qadam qo’yilmoqda qonunchilik palatasi vakolatlari 5 tadan 12 taga Senat vakolatlari 14 tadan 18 taga ortmoqda. Albatta huquqiy, demokratik davlatda xalq vakillarini o’rni katta bo’ladi. Yangi O’zbekistonda inson manfaatlari tobora ortib borayotgan bir vaqtda Qonunchilik palatasi va Senatda ham muhim o’zgarishlar va islohatlar o’tkazilishi lozimligini bugungi kunni o’zi ko’rsatmoqa.

Zero xalqimiz takliflari asosida shakllantirilgan 155 moddadan iborat xalqchil Konstitutsiya bo’lishiga va albatta yangiliklarga intilib o’z kelajagini belgilashda muhim xujjat bo’lgan loyihani joriy yilning  30 aprel kuni tasdiqlash uchun borgan xalqimiz o’zi uchun ishonchli yo’lni tanlaydi. Men ham ushbu referendumga oilamiz va yaqinlarimiz bilan albatta borishni va o’z ovozimizni berishni rejalashtirganmiz.     Shu bilan barchani ushbu referendumda faol ishtirok etishga chaqirib qolaman.

“Adolat” SDP Sirdaryo viloyat Kengashi raisi           

   J.Komilov