Kasb va hunar yoshlar vaqtining behuda oʻtishiga yoʻl qoʻymaydi

Oʻzbek xalqining amaliy sanʼati oʻziga xos boy anʼanalarga ega. Bizning davrimizga qadar yetib kelgan amaliy sanʼat asarlari rang-barang va xilma-xildir. Bular kulollik buyumlari, ipakdan, jundan toʻqilgan gazlamalar, har xil gilamlar va paloslar, yogʻoch va metalldan ishlangan uy-roʻzgʻor ashyolari, gul chekib oʻyilgan marmar tosh buyumlari, badiiy kashta bilan bezalgan soʻzanalar, guldor jiyaklar, zarhal kashtalar, turli xil doʻppilar va boshqalardir.

Ammo oʻrta asrlardan bizga koʻhna Kavkaz zaminlaridan kirib kelgan, sanʼatning noyob turlaridan biri boʻlmish “Metallarda boʻrttirib tasvirlarni tushirish yaʼni Chekanka” uslubi hozirgi kunda yoʻqolib borayotgan amaliy sanʼat turlaridan biri hisoblanadi. Aynan mana shu uslubda ijod qilib kelayotgan biz kabi yoshlar soni Oʻzbekiston hududida sanoqligina xolos.

Amaliy sanʼatning bu qayd etilgan turlari har manzilning oʻziga xos mahalliy xususiyatlariga ega boʻlib, shakl va naqsh boʻyoqlarida aks ettiriladi. Bu esa ustalar orasida oʻziga xos ishlov buyumlari va xilma-xil bezash asboblari mavjudligidan dalolat beradi.

Oʻzbekistonning qoʻl-hunar sanʼatida mis buyumlariga badiiy naqsh oʻyish kasbi alohida oʻrin tutadi. Asosan bu hunar koʻproq Qoʻqon, Qarshi, Buxoro, Shahrisabz, Xiva shaharlarida rivoj topgan Naqqosh miskar ustalar tomonidan nozik shakllarda ajoyib ishlangan choy idish, qumgʻon, choynak, barkash, kuldon, patnislar va xilma-xil buyumlarni har bir xonadonda uchratish mumkin. Shu jumladan bugunga qadar bizning Mamlakatimizda “Chekanka” uslubida ham ishlangan bir qancha asarlarni koʻrishimiz mumkin, ular eng yupqa tunuka, mis va latun metallarida ishlanganligi bilan yuqorida keltirilgan oʻymakorlik sanʼatidan tubdan farq qiladi.

Ushbu yoʻnalishda ijod qilib kelayotganimga mana 15 yildirki, Respublikamiz miqyosida faqatgina singlim va men shu yoʻnalishni rivojlantirishga astoydil kirishganmiz. Yevropa mamlakatlarida tubdan rivojlanib kelayotgan ushbu sanʼat yoʻnalishi bizning Oʻzbekistonimizda ham oxirgi 10 yillar mobaynida, yuksalib rivojlanishi barq urib kelmoqda.

Asli erkak kishining kuchini talab etadigan ushbu yoʻnalishda ijod qilishimiz avvallari erish tuyilgan boʻlsa bugungi kunga kelib milliyligimizni uygʻunlashtirib yevropacha yoʻnalish yaratilgani eng katta yutuqlarimizdan biri deb hisoblayman.

Amaliy sanʼatning bu yoʻnalishi ayniqsa eng birinchi katta kuch, sabr-toqat, mustahkam asab, yuksak quntni talab qiluvchi hunardir. XIX asrdan boshlab targʻib etilgan, asli oʻymakorlikning bir turiga kiradigan “Chekanka” uslubi bugun bizning meʼmorchilik ishlarimizda, amaliy sanʼat koʻrgazmalarida foydalanilib yuqori baholanib kelinmoqda.

Men bolalik yillarimni eslar ekanman, dadamning ushbu yoʻnalishda chiroyli ijod qilishlari va noyob asarlarni yaratishlari koʻz oldimda gavdalanadi. Shunday muhitda ulgʻayganimiz sari singlim va mening “Chekanka” yaratishga boʻlgan mehrimiz ortishni boshlagan. Bola tarbiyasida hunar oʻrganishning taʼsiri, halol mehnat kabi axloqiy tushunchalar shubhasiz yuksak maʼno kasb etadi. Bu bilan insonlar oʻrtasida doʻstlik aloqalarini rivojlantirishga, turmush darajasini taraqqiy ettirishga yaxshi dalillar keltiriladi.

Kaykovus oʻz zamonasining farzandlari mehnatsiz, ilm-hunarsiz na ilm choʻqqisiga, na maʼrifatga ega boʻlishi mumkin emasligini oʻzining hayotiy tajribasi orqali tushuntiradi. U: “Bilimni egallamoq uchun mehnat qilish, badanni dangasalikdan qutqarish foydalidir. Chunki dangasalik, ishyoqmaslik badanning buzilishiga, kasallanishiga sababchi boʻladi. Agar mehnat qilib badanni oʻzingga boʻysundirmasang, sogʻlom va baland martabali boʻla olmaysan...“ — degan edi.

Kasb va hunar yoshlar vaqtining behuda oʻtishiga yoʻl qoʻymaydi. Hunar va kasb oʻrganish yoshlarni har qanday nojoʻya xatti-harakatlardan xoli qiladi. Hayotda uchragan qiyinchiliklar oqibatida tugʻilishi mumkin boʻlgan yomon fikrlardan qaytishga oʻrgatadi.

Nafosat Qurbonova,   

Professional hunarmand-rassom,

«Evroosiyo badiiy ijodkorlari» uyushmasi aʼzosi,

Partiya faoli.